Οι Φαραώ ήταν υπέρβαροι και άρρωστοι.
Οι απεικονίσεις τους είναι αυστηρές, άψογες, αψεγάδιαστες. Οι φαραώ στέκουν όρθιοι σε τοιχογραφίες και σαρκοφάγους, με συμμετρικά χαρακτηριστικά, σμιλεμένους κοιλιακούς και στήθη από γρανίτη. Όμως κάτω από τις μάσκες από χρυσό, οι πραγματικές τους σάρκες —όσες διατηρήθηκαν— μαρτυρούν κάτι εντελώς διαφορετικό. Οι θεοί της Αιγύπτου ήταν παχείς, άρρωστοι και συχνά πέθαιναν νέοι.
Η διατροφή των ανώτερων τάξεων στην Αρχαία Αίγυπτο ήταν μια παγίδα πολυτέλειας. Πολλοί Φαραώ κατανάλωναν λευκό ψωμί, άφθονη μπύρα, γλυκά με μέλι, κρασί και παχιά φαγητά από σιτηρά και λίπη. Το νερό δεν ήταν πάντα ασφαλές, και η μπύρα ήταν καθημερινή επιλογή ενυδάτωσης — ακόμα και στα παιδιά. Οι γιατροί του 20ού και 21ου αιώνα που εξέτασαν βασιλικές μούμιες, βρήκαν σημάδια προχωρημένης τερηδόνας, έντονης αρτηριοσκλήρυνσης και κοιλιακής παχυσαρκίας.
Η Χατσεπσούτ, μία από τις ελάχιστες γυναίκες Φαραώ, βρέθηκε να πάσχει από διαβήτη και καρδιοπάθεια. Η μούμια της είχε λίπος στο συκώτι, σάπια δόντια και σημάδια από καρκίνο των οστών. Και όμως, στις απεικονίσεις της φοράει φαραωνική γενειάδα, δείχνει λεπτή και αιώνια νέα. Η εικόνα ήταν πολιτικό εργαλείο. Η αλήθεια, κρυμμένη κάτω από τα σεντόνια του ταριχευτή.
Ο Ραμσής Β΄, ο ισχυρότερος των Φαραώ, βρέθηκε να έχει οδοντικά αποστήματα και έντονη οστεοαρθρίτιδα. Ο Τουταγχαμών είχε πολλαπλές γενετικές ανωμαλίες, παθολογίες στα πόδια και πιθανή νεκρωτική λοίμωξη στο πόδι. Οι ιατρικές τομογραφίες δείχνουν βασιλείς που κουνούσαν με κόπο τα γόνατά τους, που πέθαιναν νέοι ή πονούσαν αδιάκοπα — την ώρα που χτίζονταν για αυτούς πυραμίδες αιωνιότητας.
Η αντίθεση είναι συγκλονιστική: οι ίδιοι άνθρωποι που απαιτούσαν να τους λατρεύουν σαν ημίθεους, δεν μπορούσαν να σηκωθούν από το κρεβάτι χωρίς βοήθεια. Οι πλούσιοι τάφοι έκρυβαν πτώματα με κοιλιακό λίπος, αποφραγμένες αρτηρίες και χαλασμένα στόματα. Κι όμως, η ιδεατή εικόνα του Φαραώ —του απόλυτου εξουσιαστή— έπρεπε να παραμείνει αγέρωχη. Η φθορά, η ασθένεια, η γήρανση δεν είχαν θέση στις τοιχογραφίες. Μόνο στη σιωπή των μουμιών.
Οι φτωχοί Αιγύπτιοι που έτρωγαν πιο απλά, έζησαν περισσότερο. Τα λείψανά τους δείχνουν λιγότερες καρδιοπάθειες, καλύτερη οδοντική υγεία, και πιο ανθεκτικά σώματα. Οι βασιλείς πέθαιναν σαν ήρωες, αλλά από αίτια που σήμερα θεωρούνται σχεδόν κοινά: τερηδόνα, υπέρταση, παχυσαρκία, κακή διατροφή.
Ίσως οι Φαραώ να ήταν πραγματικά αθάνατοι. Αλλά όχι όπως φαντάζονταν. Όχι ως θεοί. Ως προειδοποιήσεις.
Η διατροφή των ανώτερων τάξεων στην Αρχαία Αίγυπτο ήταν μια παγίδα πολυτέλειας. Πολλοί Φαραώ κατανάλωναν λευκό ψωμί, άφθονη μπύρα, γλυκά με μέλι, κρασί και παχιά φαγητά από σιτηρά και λίπη. Το νερό δεν ήταν πάντα ασφαλές, και η μπύρα ήταν καθημερινή επιλογή ενυδάτωσης — ακόμα και στα παιδιά. Οι γιατροί του 20ού και 21ου αιώνα που εξέτασαν βασιλικές μούμιες, βρήκαν σημάδια προχωρημένης τερηδόνας, έντονης αρτηριοσκλήρυνσης και κοιλιακής παχυσαρκίας.
Η Χατσεπσούτ, μία από τις ελάχιστες γυναίκες Φαραώ, βρέθηκε να πάσχει από διαβήτη και καρδιοπάθεια. Η μούμια της είχε λίπος στο συκώτι, σάπια δόντια και σημάδια από καρκίνο των οστών. Και όμως, στις απεικονίσεις της φοράει φαραωνική γενειάδα, δείχνει λεπτή και αιώνια νέα. Η εικόνα ήταν πολιτικό εργαλείο. Η αλήθεια, κρυμμένη κάτω από τα σεντόνια του ταριχευτή.
Ο Ραμσής Β΄, ο ισχυρότερος των Φαραώ, βρέθηκε να έχει οδοντικά αποστήματα και έντονη οστεοαρθρίτιδα. Ο Τουταγχαμών είχε πολλαπλές γενετικές ανωμαλίες, παθολογίες στα πόδια και πιθανή νεκρωτική λοίμωξη στο πόδι. Οι ιατρικές τομογραφίες δείχνουν βασιλείς που κουνούσαν με κόπο τα γόνατά τους, που πέθαιναν νέοι ή πονούσαν αδιάκοπα — την ώρα που χτίζονταν για αυτούς πυραμίδες αιωνιότητας.
Η αντίθεση είναι συγκλονιστική: οι ίδιοι άνθρωποι που απαιτούσαν να τους λατρεύουν σαν ημίθεους, δεν μπορούσαν να σηκωθούν από το κρεβάτι χωρίς βοήθεια. Οι πλούσιοι τάφοι έκρυβαν πτώματα με κοιλιακό λίπος, αποφραγμένες αρτηρίες και χαλασμένα στόματα. Κι όμως, η ιδεατή εικόνα του Φαραώ —του απόλυτου εξουσιαστή— έπρεπε να παραμείνει αγέρωχη. Η φθορά, η ασθένεια, η γήρανση δεν είχαν θέση στις τοιχογραφίες. Μόνο στη σιωπή των μουμιών.
Οι φτωχοί Αιγύπτιοι που έτρωγαν πιο απλά, έζησαν περισσότερο. Τα λείψανά τους δείχνουν λιγότερες καρδιοπάθειες, καλύτερη οδοντική υγεία, και πιο ανθεκτικά σώματα. Οι βασιλείς πέθαιναν σαν ήρωες, αλλά από αίτια που σήμερα θεωρούνται σχεδόν κοινά: τερηδόνα, υπέρταση, παχυσαρκία, κακή διατροφή.
Ίσως οι Φαραώ να ήταν πραγματικά αθάνατοι. Αλλά όχι όπως φαντάζονταν. Όχι ως θεοί. Ως προειδοποιήσεις.
Γρηγόρης Κεντητός
sportime
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.