Ανοϊκός γονιός: πώς πρέπει να φερόμαστε στους ανθρώπους με άνοια

Με επίγνωση, υπομονή και μερικά σταθερά βήματα.

Η άνοια δεν αλλάζει μόνο τον άνθρωπο που τη βιώνει. Αλλάζει ολόκληρη τη δυναμική μιας οικογένειας, φέρνει αντιμέτωπα τα παιδιά με έναν γονιό που δεν αναγνωρίζουν πάντα και φορτώνει το σπίτι με αβεβαιότητα, κούραση και βαθιά θλίψη. Όσο δύσκολο κι αν είναι να ξεχωρίσεις το συναίσθημα από την πραγματικότητα, όμως, γίνεται. Με επίγνωση, υπομονή και μερικά σταθερά βήματα.

Τι αλλάζει μέσα στον άνθρωπο με άνοια

Οι επιστήμονες μάς λένε ότι η άνοια δεν επηρεάζει μόνο τη μνήμη. Διαμορφώνει εκ νέου τον τρόπο που ο άνθρωπος σκέφτεται, αντιλαμβάνεται, ερμηνεύει. Ο γονιός που κάποτε ήταν βράχος σιγουριάς μπορεί να γίνει καχύποπτος ή ευέξαπτος. Όμως πίσω από κάθε σύγχυση κρύβεται φόβος. Γι’ αυτό είναι θεμελιώδες να θυμάστε ότι δεν σας μιλούν εναντίον σας. Μιλούν μέσα από την παραμόρφωση της νόσου. Αυτή η συνειδητοποίηση μειώνει τις αντιδράσεις θυμού και μας οδηγεί σε μια πιο ήρεμη διαχείριση.

Πώς να μην θυμώνετε

Ο θυμός είναι ανθρώπινος. Κανείς δεν μπορεί να διατηρεί απόλυτη ψυχραιμία όταν βλέπει τον γονιό του να επαναλαμβάνει την ίδια ερώτηση δέκα φορές. Αυτό που βοηθά είναι η αλλαγή οπτικής. Κάθε επανάληψη δεν είναι ενοχλητική επιμονή. Είναι απώλεια μνήμης. Κάθε άρνηση συνεργασίας δεν είναι πείσμα. Είναι αδυναμία επεξεργασίας πληροφοριών.

Ένας πρακτικός τρόπος: πριν αντιδράσετε, πάρτε μια βαθιά αναπνοή και θυμηθείτε πως η άνοια δεν είναι συμπεριφορά αλλά σύμπτωμα. Κερδίζετε έτσι λίγα πολύτιμα δευτερόλεπτα για να απαντήσετε με ηρεμία αντί για ένταση.

Πόση αυτονομία είναι πραγματικά εφικτή

Κάθε άνθρωπος με άνοια βρίσκεται σε διαφορετικό στάδιο. Για κάποιους η αυτονομία μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο διάστημα. Για άλλους μειώνεται σταδιακά και με τρόπο που συχνά δεν γίνεται αντιληπτός από την οικογένεια. Στόχος δεν είναι να επιτρέψουμε στο άτομο να κάνει ό,τι έκανε παλιά. Στόχος είναι να κάνει όσα μπορεί με ασφάλεια. Η έννοια της αυτονομίας γίνεται σχετική.

Είναι σημαντικό να δίνετε ευθύνη χωρίς κίνδυνο. Ας σας βοηθά να διπλώσετε ρούχα και όχι να χειριστεί σίδερο. Ας επιλέξει τι θα φορέσει και όχι αν πρέπει να πάρει τα φάρμακά του. Η συμμετοχή προσφέρει αξιοπρέπεια. Η ασφάλεια προσφέρει ηρεμία. Η ισορροπία των δύο χτίζει καθημερινότητα χωρίς εντάσεις.

Πότε πρέπει να μείνει στο σπίτι και πότε απαιτείται μόνιμη φροντίδα

Εδώ οι οικογένειες παλεύουν με ενοχές που σπάνια αξίζουν. Η παραμονή στο σπίτι είναι μια όμορφη επιλογή όταν υπάρχουν πόροι, χρόνος και αντοχές. Αλλά δεν είναι πάντοτε η καλύτερη ούτε η ασφαλέστερη. Εάν ο γονιός περιπλανιέται χωρίς προσανατολισμό, εάν ξεχνά τη φωτιά αναμμένη, εάν γίνεται επιθετικός ή αν η φροντίδα έχει ξεπεράσει τις δυνατότητές σας, τότε η μόνιμη παρουσία ενός φροντιστή ή η μεταφορά σε χώρο υποστήριξης μπορεί να είναι η πιο ανθρώπινη απόφαση.

Το κριτήριο δεν πρέπει να είναι τα σχόλια των άλλων ή η εσωτερική αυτοκριτική. Το κριτήριο πρέπει να είναι η φράση ασφαλής και αξιοπρεπής καθημερινότητα. Αν αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί στο σπίτι μόνο με την παρουσία σας, τότε η επιπλέον βοήθεια είναι απαραίτητη.

Πώς να διαχειρίζεστε τα δικά σας συναισθήματα

Η φροντίδα ανθρώπων με άνοια είναι μαραθώνιος. Και κανείς δεν τρέχει μαραθώνιο χωρίς υποστήριξη. Η κόπωση, η θλίψη, η αίσθηση πως χάνετε τον γονιό σας λίγο λίγο είναι βάρος που δεν πρέπει να κουβαλάτε μόνοι. Μιλήστε. Στον σύντροφο σας. Σε φίλους. Σε ειδικούς.

Είναι απαραίτητο να αναγνωρίζετε το συναίσθημά σας και όχι να το κρύβετε κάτω από στρώματα υποχρέωσης. Όσο πιο αυστηροί είστε με τον εαυτό σας τόσο πιο εύκολα θα ξεσπάσετε εκεί που δεν πρέπει. Το να ζητάτε βοήθεια δεν είναι αδυναμία. Είναι ωριμότητα. Κι αυτό σας επιτρέπει να σταθείτε με καθαρό μυαλό και τρυφερότητα δίπλα στον άνθρωπο που σας χρειάζεται.

Πώς να διατηρείτε μια ανθρώπινη σχέση με τον γονιό σας

Η άνοια δεν ακυρώνει τις αναμνήσεις που μοιραστήκατε. Τις σκεπάζει. Όμως κάθε φορά που κάθεστε δίπλα του και του κρατάτε το χέρι, κάθε φορά που του λέτε μια παλιά ιστορία, κάθε φορά που γελάτε με μια μικρή στιγμή καθημερινότητας, ξαναχτίζετε δεσμούς που δεν χάνονται.

Εστιάστε σε ό,τι μπορεί να νιώσει. Όχι σε ό,τι μπορεί να θυμηθεί. Η τρυφερότητα, η ηρεμία και η σταθερότητα δημιουργούν περιβάλλον στο οποίο ο γονιός σας νιώθει ασφάλεια ακόμη και όταν ο κόσμος του μοιάζει ξένος.

Η άνοια είναι μια δύσκολη διαδρομή. Όμως με γνώση, αποδοχή και σωστή στήριξη μπορείτε να περπατήσετε αυτόν τον δρόμο με αξιοπρέπεια και εσωτερική δύναμη και για τον γονιό σας και για εσάς.

Αλεξάνδρα Κεντρωτή

mama365