για να μην χαλάνε την εικόνα της Σοβιετικής Ένωσης.
Όταν τελείωσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Σοβιετική Ένωση μετρούσε εκατομμύρια νεκρούς και αμέτρητους ακρωτηριασμένους βετεράνους. Ήταν οι άνθρωποι που είχαν θυσιάσει τα πάντα για τη νίκη. Όμως αντί για τιμή, τους περίμενε μια αδιανόητη μοίρα. Στην καρδιά της μεταπολεμικής σοβιετικής προπαγάνδας, δεν υπήρχε χώρος για ανθρώπους που με την εικόνα τους θύμιζαν τον πόνο, την αναπηρία και την αδυναμία. Η Σοβιετική Ένωση ήθελε να φαίνεται πανίσχυρη, νεανική και αήττητη. Οι βετεράνοι με κομμένα άκρα δεν ταίριαζαν στο νέο αφήγημα.
Άνθρωποι χωρίς πόδια ή χωρίς χέρια, παραμορφωμένοι από τις μάχες, ζητιάνευαν στους δρόμους της Μόσχας, του Λένινγκραντ, των μεγάλων σοβιετικών πόλεων. Ο λαός τούς έβλεπε και θυμόταν το τίμημα της νίκης. Οι κρατούντες έβλεπαν εμπόδιο. Τους έδωσαν ένα όνομα που ακόμα και σήμερα ακούγεται σκληρό: “σαμοβάρια”. Όπως τα παραδοσιακά ρωσικά σκεύη για το τσάι, στρογγυλά και βαριά, έτσι και οι τραυματίες αυτοί, με τα κορμιά τους κουτσουρεμένα, έμοιαζαν ακίνητοι και αδέξιοι μέσα στις αυτοσχέδιες κατασκευές που τους βοηθούσαν να κινούνται.
Ο Στάλιν και η σοβιετική ηγεσία αποφάσισαν ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν έπρεπε να φαίνονται. Έπρεπε να εξαφανιστούν από τις πλατείες, τα πάρκα, τους δρόμους. Ξεκίνησε μια συστηματική επιχείρηση “καθαρισμού” των πόλεων. Με φορτηγά, με τη βία και χωρίς προειδοποίηση, συγκέντρωσαν δεκάδες χιλιάδες “σαμοβάρια”. Δεν τους μετέφεραν σε νοσοκομεία, δεν τους φρόντισαν, δεν τους τίμησαν. Τους έστειλαν μακριά, σε ειδικά Ιδρύματα Αναπήρων Εργασίας και Πολέμου. Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονταν σε νησιά ή σε απομονωμένες περιοχές, όπως το νησί Βαλαάμ στη λίμνη Λάντογκα.
Η ζωή εκεί ήταν χειρότερη από τις μάχες που είχαν ήδη πολεμήσει. Οι εγκαταστάσεις ήταν εγκαταλελειμμένες, παγωμένες, χωρίς στοιχειώδη φροντίδα. Τρόφιμα δεν υπήρχαν. Φάρμακα δεν υπήρχαν. Οι λιγοστοί νοσηλευτές δεν επαρκούσαν. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους, που είχαν αντέξει βόμβες και χειμώνα στα χαρακώματα, πέθαναν αβοήθητοι, από την πείνα, το κρύο και την αδιαφορία. Ήταν σαν να είχε εκτελεστεί πάνω τους μια δεύτερη ποινή: η ποινή της λήθης.
Ούτε οι οικογένειές τους έμαθαν τι απέγιναν. Οι Αρχές έλεγαν ότι τους “μετέφεραν για αποκατάσταση”. Όσοι αναζήτησαν τους συγγενείς τους, έβρισκαν μόνο σιωπή. Τα ονόματα διαγράφηκαν από τις λίστες. Τα αρχεία κλείδωσαν. Η σοβιετική κοινωνία έμαθε να κοιτάζει μπροστά, χωρίς να βλέπει πίσω.
Η λέξη “σαμοβάρια” έμεινε κρυμμένη στις διηγήσεις λίγων αυτοπτών μαρτύρων και στις ψιθυριστές αναμνήσεις. Ένα κομμάτι ιστορίας που δεν χώρεσε ποτέ στα επίσημα βιβλία. Ένα τεράστιο έγκλημα, ντυμένο με το πέπλο της νίκης.
Οι άνθρωποι που κράτησαν τη γραμμή στα χιονισμένα πεδία του Στάλινγκραντ, που όρμησαν στα χαρακώματα του Κουρσκ, που επιβίωσαν σε πολιορκίες και πυραύλους, δεν πέθαναν από εχθρικές σφαίρες. Πέθαναν από τη ντροπή μιας πατρίδας που τους αρνήθηκε το δικαίωμα να υπάρχουν.
Άνθρωποι χωρίς πόδια ή χωρίς χέρια, παραμορφωμένοι από τις μάχες, ζητιάνευαν στους δρόμους της Μόσχας, του Λένινγκραντ, των μεγάλων σοβιετικών πόλεων. Ο λαός τούς έβλεπε και θυμόταν το τίμημα της νίκης. Οι κρατούντες έβλεπαν εμπόδιο. Τους έδωσαν ένα όνομα που ακόμα και σήμερα ακούγεται σκληρό: “σαμοβάρια”. Όπως τα παραδοσιακά ρωσικά σκεύη για το τσάι, στρογγυλά και βαριά, έτσι και οι τραυματίες αυτοί, με τα κορμιά τους κουτσουρεμένα, έμοιαζαν ακίνητοι και αδέξιοι μέσα στις αυτοσχέδιες κατασκευές που τους βοηθούσαν να κινούνται.
Ο Στάλιν και η σοβιετική ηγεσία αποφάσισαν ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν έπρεπε να φαίνονται. Έπρεπε να εξαφανιστούν από τις πλατείες, τα πάρκα, τους δρόμους. Ξεκίνησε μια συστηματική επιχείρηση “καθαρισμού” των πόλεων. Με φορτηγά, με τη βία και χωρίς προειδοποίηση, συγκέντρωσαν δεκάδες χιλιάδες “σαμοβάρια”. Δεν τους μετέφεραν σε νοσοκομεία, δεν τους φρόντισαν, δεν τους τίμησαν. Τους έστειλαν μακριά, σε ειδικά Ιδρύματα Αναπήρων Εργασίας και Πολέμου. Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονταν σε νησιά ή σε απομονωμένες περιοχές, όπως το νησί Βαλαάμ στη λίμνη Λάντογκα.
Η ζωή εκεί ήταν χειρότερη από τις μάχες που είχαν ήδη πολεμήσει. Οι εγκαταστάσεις ήταν εγκαταλελειμμένες, παγωμένες, χωρίς στοιχειώδη φροντίδα. Τρόφιμα δεν υπήρχαν. Φάρμακα δεν υπήρχαν. Οι λιγοστοί νοσηλευτές δεν επαρκούσαν. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους, που είχαν αντέξει βόμβες και χειμώνα στα χαρακώματα, πέθαναν αβοήθητοι, από την πείνα, το κρύο και την αδιαφορία. Ήταν σαν να είχε εκτελεστεί πάνω τους μια δεύτερη ποινή: η ποινή της λήθης.
Ούτε οι οικογένειές τους έμαθαν τι απέγιναν. Οι Αρχές έλεγαν ότι τους “μετέφεραν για αποκατάσταση”. Όσοι αναζήτησαν τους συγγενείς τους, έβρισκαν μόνο σιωπή. Τα ονόματα διαγράφηκαν από τις λίστες. Τα αρχεία κλείδωσαν. Η σοβιετική κοινωνία έμαθε να κοιτάζει μπροστά, χωρίς να βλέπει πίσω.
Η λέξη “σαμοβάρια” έμεινε κρυμμένη στις διηγήσεις λίγων αυτοπτών μαρτύρων και στις ψιθυριστές αναμνήσεις. Ένα κομμάτι ιστορίας που δεν χώρεσε ποτέ στα επίσημα βιβλία. Ένα τεράστιο έγκλημα, ντυμένο με το πέπλο της νίκης.
Οι άνθρωποι που κράτησαν τη γραμμή στα χιονισμένα πεδία του Στάλινγκραντ, που όρμησαν στα χαρακώματα του Κουρσκ, που επιβίωσαν σε πολιορκίες και πυραύλους, δεν πέθαναν από εχθρικές σφαίρες. Πέθαναν από τη ντροπή μιας πατρίδας που τους αρνήθηκε το δικαίωμα να υπάρχουν.
Γρηγόρης Κεντητός
sportime
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.