το πρώτο κτήριο στον κόσμο που σχεδιάστηκε αποκλειστικά για Ολυμπιακή χρήση.
Στην καρδιά της Αθήνας, δίπλα στον Εθνικό Κήπο και σε απόσταση αναπνοής από το Παναθηναϊκό Στάδιο και τον Ναό του Ολυμπίου Διός, στέκεται ένα κτήριο που για τους περισσότερους είναι απλώς «το Ζάππειο». Λίγοι όμως γνωρίζουν πως πρόκειται για το πρώτο κτήριο στον κόσμο που χτίστηκε αποκλειστικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, σχεδόν δύο δεκαετίες πριν την αναβίωσή τους το 1896. Η ιστορία του Ζαππείου Μεγάρου είναι η ιστορία της ελληνικής επιμονής, του νεοκλασικού μεγαλείου και της ολυμπιακής ιδέας που πήρε σάρκα και οστά μέσα από το όραμα ενός άνδρα: του Ευάγγελου Ζάππα.
Ο Ευάγγελος Ζάππας ήταν ένας από τους μεγάλους εθνικούς ευεργέτες του 19ου αιώνα. Ήταν εκείνος που πίστεψε πρώτος ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες μπορούσαν να ξαναγεννηθούν, όχι μόνο ως αθλητικό γεγονός αλλά και ως εθνική ιδέα. Η ιδέα του Ζάππα δεν περιοριζόταν σε στάδια και αθλητές· ήθελε ένα κτήριο που να στεγάσει την Ελλάδα του μέλλοντος, έναν χώρο για εκθέσεις, αγώνες, πολιτισμό και τεχνολογία. Το 1869, με χρήματα από τη διαθήκη του, το ελληνικό κράτος παραχώρησε δημόσια γη και θεμελίωσε την κατασκευή ενός κτηρίου που θα ονομαζόταν «Ολυμπιείον» ή «Ζάππειον», προς τιμήν του ευεργέτη.
Η αρχιτεκτονική του έργου ήταν εξίσου φιλόδοξη. Το πρώτο σχέδιο ανατέθηκε στον Γάλλο Μπουλανζέ, αλλά τελικά η κατασκευή πέρασε στον Δανό Θεόφιλο Χάνσεν, που είχε ήδη σχεδιάσει τη Βιβλιοθήκη και την Ακαδημία Αθηνών. Το Ζάππειο είναι ένα κόσμημα του νεοκλασικισμού, με κορινθιακό πρόπυλο και αναλογίες εμπνευσμένες από την αρχαία ελληνική τελειότητα. Θεμελιώθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1874, αλλά λόγω καθυστερήσεων και τεχνικών δυσκολιών, εγκαινιάστηκε το 1888, είκοσι χρόνια μετά τον θάνατο του Ζάππα.
Ο συμβολισμός του Ζαππείου ως πρώτου «ολυμπιακού» κτηρίου έγινε πράξη στους ίδιους τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της σύγχρονης εποχής, το 1896. Εκεί φιλοξενήθηκαν οι αγώνες ξιφασκίας, σε ένα περιβάλλον που συνδύαζε αρχαιοπρέπεια και νεωτερισμό. Αλλά το Ζάππειο δεν έμεινε μόνο σε αυτό. Το 1906, στους Ενδιάμεσους Ολυμπιακούς Αγώνες, χρησιμοποιήθηκε ως Ολυμπιακό Χωριό, ενώ στους Ολυμπιακούς του 2004 λειτούργησε ως κέντρο τύπου. Η σχέση του με την ολυμπιακή ιστορία είναι σταθερή, διαχρονική και διαρκής.
Η ιστορία του κτηρίου, όμως, δεν περιορίζεται στους αγώνες. Από το 1938 φιλοξένησε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και τους πρώτους κρατικούς ραδιοθαλάμους. Από το 1961, μετά από ανακαίνιση που έγινε για την εκατονταετηρίδα της διαθήκης Ζάππα, το Ζάππειο επανήλθε στο προσκήνιο με κάθε επισημότητα. Στις αίθουσές του έχουν γίνει πολιτικές δηλώσεις, εθνικές ανακοινώσεις και — πιο ιστορικά από όλα — η υπογραφή της ένταξης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα την 1η Ιανουαρίου 1981.
Το Ζάππειο παραμένει μέχρι σήμερα λειτουργικό και ενεργό. Οι αίθουσες του φιλοξενούν συνέδρια, εκθέσεις και πολιτιστικά γεγονότα. Το ίδιο το κτήριο, αν και περισσότερο γνωστό για την εξωτερική του ομορφιά, κρύβει στο εσωτερικό του μια αρχιτεκτονική απλότητα που δεν στερείται μεγαλοπρέπειας. Το κεντρικό του αίθριο είναι μία αυλή με περιστύλιο, που ακολουθεί την ελληνιστική παράδοση και λειτουργεί ως χώρος συνάντησης, αλλά και σαν φυσικό φως για το εσωτερικό.
Ο Ευάγγελος Ζάππας ήταν ένας από τους μεγάλους εθνικούς ευεργέτες του 19ου αιώνα. Ήταν εκείνος που πίστεψε πρώτος ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες μπορούσαν να ξαναγεννηθούν, όχι μόνο ως αθλητικό γεγονός αλλά και ως εθνική ιδέα. Η ιδέα του Ζάππα δεν περιοριζόταν σε στάδια και αθλητές· ήθελε ένα κτήριο που να στεγάσει την Ελλάδα του μέλλοντος, έναν χώρο για εκθέσεις, αγώνες, πολιτισμό και τεχνολογία. Το 1869, με χρήματα από τη διαθήκη του, το ελληνικό κράτος παραχώρησε δημόσια γη και θεμελίωσε την κατασκευή ενός κτηρίου που θα ονομαζόταν «Ολυμπιείον» ή «Ζάππειον», προς τιμήν του ευεργέτη.
Η αρχιτεκτονική του έργου ήταν εξίσου φιλόδοξη. Το πρώτο σχέδιο ανατέθηκε στον Γάλλο Μπουλανζέ, αλλά τελικά η κατασκευή πέρασε στον Δανό Θεόφιλο Χάνσεν, που είχε ήδη σχεδιάσει τη Βιβλιοθήκη και την Ακαδημία Αθηνών. Το Ζάππειο είναι ένα κόσμημα του νεοκλασικισμού, με κορινθιακό πρόπυλο και αναλογίες εμπνευσμένες από την αρχαία ελληνική τελειότητα. Θεμελιώθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1874, αλλά λόγω καθυστερήσεων και τεχνικών δυσκολιών, εγκαινιάστηκε το 1888, είκοσι χρόνια μετά τον θάνατο του Ζάππα.
Ο συμβολισμός του Ζαππείου ως πρώτου «ολυμπιακού» κτηρίου έγινε πράξη στους ίδιους τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της σύγχρονης εποχής, το 1896. Εκεί φιλοξενήθηκαν οι αγώνες ξιφασκίας, σε ένα περιβάλλον που συνδύαζε αρχαιοπρέπεια και νεωτερισμό. Αλλά το Ζάππειο δεν έμεινε μόνο σε αυτό. Το 1906, στους Ενδιάμεσους Ολυμπιακούς Αγώνες, χρησιμοποιήθηκε ως Ολυμπιακό Χωριό, ενώ στους Ολυμπιακούς του 2004 λειτούργησε ως κέντρο τύπου. Η σχέση του με την ολυμπιακή ιστορία είναι σταθερή, διαχρονική και διαρκής.
Η ιστορία του κτηρίου, όμως, δεν περιορίζεται στους αγώνες. Από το 1938 φιλοξένησε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και τους πρώτους κρατικούς ραδιοθαλάμους. Από το 1961, μετά από ανακαίνιση που έγινε για την εκατονταετηρίδα της διαθήκης Ζάππα, το Ζάππειο επανήλθε στο προσκήνιο με κάθε επισημότητα. Στις αίθουσές του έχουν γίνει πολιτικές δηλώσεις, εθνικές ανακοινώσεις και — πιο ιστορικά από όλα — η υπογραφή της ένταξης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα την 1η Ιανουαρίου 1981.
Το Ζάππειο παραμένει μέχρι σήμερα λειτουργικό και ενεργό. Οι αίθουσες του φιλοξενούν συνέδρια, εκθέσεις και πολιτιστικά γεγονότα. Το ίδιο το κτήριο, αν και περισσότερο γνωστό για την εξωτερική του ομορφιά, κρύβει στο εσωτερικό του μια αρχιτεκτονική απλότητα που δεν στερείται μεγαλοπρέπειας. Το κεντρικό του αίθριο είναι μία αυλή με περιστύλιο, που ακολουθεί την ελληνιστική παράδοση και λειτουργεί ως χώρος συνάντησης, αλλά και σαν φυσικό φως για το εσωτερικό.
Γρηγόρης Κεντητός
sportime
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.