Ο παλιός δρόμος Ιωαννίνων – Κοζάνης: η Κατάρα, οι στροφές και οι ξύλινοι σκαντζόχοιροι

0
Όμως για άλλους, ήταν η ελπίδα για επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο.

Πριν την χάραξη της Εγνατίας Οδού, Ιωάννινα και Κοζάνη βίωναν αυτό που λέμε «τόσο κοντά και τόσο μακριά». Αν και οι δύο πόλεις βρίσκονται στην δυτική και ανατολική πλευρά της Πίνδου αντίστοιχα, η εθνική οδός που τις ένωνε διέσχιζε ένα από τα πιο δύσβατα σημεία της Ελλάδας. Απόκρημνες χαράδρες, στενοί δρόμοι, άπειρες στροφές και τεράστια υψομετρική διαφορά ήταν αυτά που χαρακτήριζαν τον παλιό δρόμο Ιωαννίνων – Κοζάνης.

Γνωστή και ως πέρασμα του Πενταλόφου από το ομώνυμο χωριό στο Βόιο, η Εθνική Οδός Ιωαννίνων – Κοζάνης διέσχιζε την δυτική πλευρά του νομού Κοζάνης, ένα πολύ μικρό τμήμα του νομού Καστοριάς και μία αρκετά μεγάλη διαδρομή στον νομό Ιωαννίνων. Ο δρόμος με τις συνεχείς στροφές και τον παρατεταμένο παγετό ειδικά τον χειμώνα ήταν ο απόλυτος εφιάλτης των οδηγών. Μάλιστα, σε ορισμένα σημεία του δρόμου, ο δρόμος ήταν τόσο στενός που δεν υπήρχε καν διαχωριστικό μεταξύ των δύο λωρίδων!

Η Εθνική Οδός 20, όπως είναι γνωστή, αποτελούσε στην ουσία μία αναβαθμισμένη εκδοχή των παλιών ορεινών μονοπατιών, τα οποία ενώθηκαν σ’ ένα ενιαίο οδικό δίκτυο που ασφαλτοστρώθηκε στην περίοδο της Χούντας. Ο δρόμος αυτός ήταν η μόνη οδός που ένωνε το λιμάνι της Ηγουμενίτσας και τα Ιωάννινα με την Θεσσαλονίκη και τα ελληνοβουλγαρικά και ελληνοτουρκικά σύνορα. Όπως φαντάζεστε, η πίεση στο οδικό δίκτυο ήταν τεράστια και οι συνθήκες οδήγησης κάτι παραπάνω από εφιαλτικές…

Οδηγώντας στην ραχοκοκαλιά του Βοϊου

Η παλιά Εθνική Οδός ξεκινούσε από το κέντρο της Κοζάνης και κατευθύνονταν δυτικά προς Σιάτιστα και Νεάπολη. Από εκεί, ο δρόμος ανηφόριζε στις πλαγιές του Βοίου και κατευθύνονταν προς τον Πεντάλοφο. Ο Πεντάλοφος είναι ένα χωριό στις δυτικές πλαγιές του Βοίου, χτισμένο σε υψόμετρο 1018 μέτρων. Η προνομιακή θέση του χωριού στο ορεινό πέρασμα μεταξύ Ηπείρου και Μακεδονίας έκανε τον οικισμό από πολύ νωρίς σημαντικό κέντρο των εμπορικών δρόμων των Βαλκανίων.

Αν και στην Μακεδονία, το χωριό συγκαταλέγεται στα γνωστά Μαστοροχώρια με τους κατοίκους του να έχουν υπάρξει ξακουστοί χτίστες που κατάφεραν να φτάσουν μέχρι το Πήλιο! Μέχρι σήμερα, τα πέτρινα σπίτια του χωριού ξεχωρίζουν από μακριά!

Η διαδρομή προς τον Πεντάλοφο δεν ήταν καθόλου εύκολη, ειδικά τον χειμώνα. Οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με τον παρατεταμένο παγετό έκαναν το οδικό δίκτυο σκέτο κίνδυνο. Οι συνεχείς στροφές και ο στενός δρόμος εξαντλούσαν ακόμα και τον πιο απτόητο οδηγό. Ωστόσο, τα καταπράσινα δάση δημιουργούσαν ένα μοναδικό θέαμα…

Νταλίκες σε ρόλο τουρίστα

Αφήνοντας πίσω μας τον γραφικό Πεντάλοφο, κατευθυνόμαστε προς το Επταχώρι. Περίπου 18 χιλιόμετρα δυτικότερα και μέσα από διαδρομή με απότομες στροφές, φτάνουμε στο Επταχώρι. Το Επταχώρι χτισμένο στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Γράμμου ανήκει στον νομό Καστοριάς και είναι το μοναδικό τμήμα του νομού Καστοριάς που διέσχιζε ο παλιός δρόμος Ιωαννίνων – Κοζάνης.

Εξίσου γραφικό με τον Πεντάλοφο, το Επταχώρι ήταν ο σταθμός των εξαντλημένων οδηγών που ταξίδευαν από την μία και την άλλη πλευρά του δρόμου. Ο «τουρισμός της νταλίκας» μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν βασική πηγή εσόδων για το χωριό. Αρκετοί οδηγοί σταματούσαν στο χωριό για έναν ύπνο ή για ένα πιάτο φαΐ με σκοπό να συνεχίσουν ξεκούραστοι το δύσκολο ταξίδι τους.

Ο άτυπος τουρισμός έδινε μία ανάσα πνοής στα απομονωμένα χωριά που είχαν βιώσει την σκληρή πραγματικότητα της αποπληθυσμιοποίησης στα μέσα του 20ου αιώνα. Ο τουρισμός των διερχομένων έκανε γνωστά τα άγνωστα χωριά της Πίνδου, έστω και πρόσκαιρα. Ωστόσο, οι καλές μέρες δεν κράτησαν πολύ. Η χάραξη της Εγνατίας Οδού και η μεταφορά της κίνησης νοτιότερα μέσω των Γρεβενών μείωσαν πολύ γρήγορα την επιβατική και εμπορική κίνηση μέσω των χωριών.

Πολύ γρήγορα, ο δρόμος ερήμωσε, οι ταβερνούλες άρχισαν να κλείνουν και οι μικροί ξενώνες σιγά σιγά άδειασαν…

Μετά το Επταχώρι, ο δρόμος περνούσε μία ανάσα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και την Κονίτσα καταλήγοντας μέσω Καλπακίου στα Γιάννενα.

Η χάραξη της Εγνατίας και ο αυχένας Κατάρας

Η υπόσχεση για έναν γρήγορο και ασφαλέστερο δρόμο ήταν το όνειρο των οδηγών που κινούνταν τακτικά στην Εθνική Οδό Ιωαννίνων – Κοζάνης. Η χάραξη της Εγνατίας Οδού και η σταδιακή παραχώρηση τμημάτων του σύγχρονου αυτοκινητόδρομου γέμιζε χαμόγελα σε οδηγούς και ταξιδιώτες. Αυτό σήμαινε ότι οι εφιαλτικές στροφές του Βοίου θα έπαυαν να βασανίζουν τους οδηγούς και ο παγετός δεν θα ήταν τόσο μεγάλο πρόβλημα.

Ο σχεδιασμός της Εγνατίας Οδού μετέφερε τον οδικό άξονα μεταξύ Ιωαννίνων και Κοζάνης αρκετά νοτιότερα στην Πίνδο και πολύ κοντά στα Γρεβενά. Μετά την σταδιακή παραχώρηση τμημάτων της Εγνατίας Οδού, οι οδηγοί εισέρχονταν στα ενεργά τμήματα του αυτοκινητοδρόμου, ενώ όταν συναντούσαν υπό κατασκευή τμήματα, εξέρχονταν και χρησιμοποιούσαν το παλιό δίκτυο ως παρακαμπτήρια οδό.

Ωστόσο, η αλλαγή αυτή έφερε έναν ακόμη πονοκέφαλο, έστω και προσωρινά. Ο λεγόμενος αυχένας Κατάρας έγινε πραγματική κατάρα για όσους ήθελαν να πάνε στα Γιάννενα. Το πέρασμα της Κατάρας είναι ένας από τους πιο επικίνδυνους δρόμους στην Ελλάδα με απότομες στροφές που κινείται στην κορυφή του ομώνυμου βουνού. Ο δρόμος βρίσκεται σε υψόμετρο 1690 μ. και είναι ο πιο ορεινός δρόμος στην Ελλάδα! Βασική δυσκολία του δρόμου ήταν οι απότομες αλλαγές του καιρού εξαιτίας του μεγάλου υψόμετρου. Πρακτικά αυτό σήμαινε ότι μπορεί να ξεκινούσες με λιακάδα από την Κοζάνη και στην Κατάρα να συναντούσες καταρρακτώδη βροχή. Το μεγαλύτερο πρόβλημα βέβαια, ήταν οι χιονοπτώσεις. Τα χιόνια στην Κατάρα ήταν τόσο πυκνά που οι οδηγοί, κάθε φορά που έβγαιναν από τον δρόμο της Κατάρας και τους ρωτούσαν τι καιρό κάνει, απαντούσαν «χορεύουν οι διάβολοι»…

Ο δρόμος είχε την δική του… κατάρα

Ένας δρόμος σαν κι αυτόν δεν θα μπορούσε παρά να μην έχει την δική του ιστορία. Σύμφωνα με τον θρύλο, κάπου στο 1700, ένας δεσπότης των Ιωαννίνων ξεκίνησε για τα Τρίκαλα χωρίς να φτάσει ποτέ στον προορισμό του. Δυσκολεύτηκε τόσο πολύ να ανέβει στην Κατάρα που λίγο πριν ξεψυχήσει, καταράστηκε το βουνό για πάντα…

Και από ότι φαίνεται, η κατάρα έπιασε!

Η Κατάρα έπαψε να είναι πρόβλημα με την οριστική παραχώρηση της Εγνατίας Οδού. Σήμερα, ο δρόμος αξιοποιείται μόνο για όσους μετακινούνται προς τα Τρίκαλα. Ειδικά, κατά τις χειμερινές περιόδους, ο δρόμος κλείνει με μπάρες και γεμίζει με χιόνια έως και 2μ. ύψος!

Βέβαια, αν είστε λάτρης της άγριας οδήγησης, δεν έχετε παρά να οπλιστείτε με υπομονή και σύμμαχο τον καλό καιρό, μπορείτε να… σπάσετε την Κατάρα. Γιατί όχι;

Αφήνοντας πίσω μας επιτέλους την Κατάρα, φτάνουμε στα χωριά του Μετσόβου με τελικό προορισμό τα Ιωάννινα. Πανύψηλα έλατα και ατέλειωτα δάση συνθέτουν ένα παραμυθένιο σκηνικό. Τοπίο που κάθε χειμώνα μετατρέπεται σε κατάλευκο παραμύθι.

Όνειρο να το βλέπεις. Ευλογία να το διασχίζεις…

Ώρα για… ξύλινους σκαντζόχοιρους

Βέβαια, αυτό που σου τραβούσε την προσοχή κάθε φορά που έφτανες στο σημείο ήταν οι μικροί πάγκοι με τα ξύλινα αντικείμενα. Όταν ταξίδευες, περίμενες πως και πως να ακούσεις την φράση «Φτάσαμε στα ξύλινα». Μόλις άκουγες ξύλινα, καταλάβαινες αυτόματα ότι έχεις περάσει την Κατάρα και έχεις επιτέλους λίγο χρόνο να σταματήσεις και να χαζέψεις οτιδήποτε μπορείς να φανταστείς σμιλευμένο σε… ξύλο!

Πραγματικά οτιδήποτε!

Ζωάκια. Καρεκλάκια. Μπαστούνια. Πιάτα. Βαρέλια. Τραπεζάκια. Ακόμα και χαμογελαστά ξύλινα σκαντζοχοιράκια που τα έβαζες στο παρμπρίζ αντί για τις κακόγουστες χαβανέζες!

Κυριολεκτικά ο, τι θέλεις! Ή μάλλον, οτιδήποτε μπορούσες να φανταστείς!

Βλέπετε, στα μέρη αυτά η ξυλογλυπτική ήταν και είναι βασική ασχολία των ανθρώπων. Όπως και στην περίπτωση των χωριών του Βοίου, ο τουρισμός της ασφάλτου ήταν μία υπόσχεση για ένα καλύτερο μέλλον σε όσους έστηναν πάγκους στην μία και στην άλλη πλευρά του δρόμου. Οι διερχόμενοι οδηγοί σταματούσαν για λίγο, χάζευαν τους γεμάτους ξύλινα αντικείμενα πάγκους, αγόραζαν ένα μικρό σουβενίρ και συνέχιζαν το ταξίδι τους…

Στροφές και ξύλινα ΤΕΛΟΣ

Μετά την μικρή στάση στα ξύλινα, ο δρόμος για τα Γιάννενα ήταν πλέον ανοιχτός. Τίποτα δεν σε σταματούσε…

Η καταπληκτική θέα στην λίμνη Παμβώτιδα και στον γιαννιώτικο κάμπο που αντίκριζες κατηφορίζοντας τις στροφές του Μητσικελίου είναι κάτι που δύσκολα ξεχνάς. Καταπληκτική θέα που σου έκοβε την ανάσα…

Κάπου στο 2008 η ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού μείωσε την απόσταση μεταξύ Ιωαννίνων και Κοζάνης σε μόλις 1 ώρα και κάτι! Οι επικίνδυνες στροφές, τα δύσκολα περάσματα και οι απότομες πλαγιές έγιναν παρελθόν.

Μπορεί τα ταξίδια μας να έγιναν γρηγορότερα και το κυριότερο, ασφαλή. Έχασαν όμως την μαγεία.

Την μαγεία του να οδηγείς μέσα στην φύση. Την μαγεία του να απολαμβάνεις τοπία που σου κόβουν την ανάσα. Την μαγεία του να γνωρίζεις τόπους που δεν θα γνώριζες ποτέ.

Για κάποιους, ο παλιός κακοτράχηλος δρόμος ήταν ένα παρωδικό άγχος. Όμως για άλλους, ήταν η ελπίδα για επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο. Ίσως, και η ελπίδα για λίγα χρήματα. Ή για τους εκ πόλεων ορμώμενους, η ελπίδα για επαφή με την φύση.

Ελπίδες βέβαια που η πρόοδος, η ταχύτητα και η ασφάλεια έσβησαν για πάντα…

Γιάννης Κουτρούδης
maxmag
Ετικέτα:

Δημοσίευση σχολίου

0Σχόλια
* Οτι δημοσιεύουμε δεν σημαίνει ότι το υιοθετούμε.
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.

Τα Μπουλούκια

Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.

Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.

Δημοσίευση σχολίου (0)
To Top