στην παλαιά εποχή της Αθήνας του 19ου αιώνα.
Η απελευθερωμένη Αθήνα, πριν από την έλευση του βασιλιά Όθωνα, το 1834, είχε ακόμα επάνω της τα σημάδια της Οθωμανικής κατοχής. Κάποιοι την παρομοίαζαν με αφρικανικό χωριό, επειδή υπήρχαν καμήλες, φοίνικες, ενώ οι αστικές υποδομές ήταν ανύπαρκτες. Μέσα σε αυτήν την χαώδη κατάσταση που επικρατούσε, γράφτηκαν μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες ιστορίες της πόλης. Δυστυχώς οι περισσότερες από αυτές δεν είναι διαδεδομένες. Στο Α’ μέρος του ταξιδιού μας στην παλαιά εποχή της Αθήνας του 19ου αιώνα, θα γνωρίσουμε για τους μεγάλους φοίνικες που καταστράφηκαν, το ρολόι που δώρισε ο Έλγιν και πώς βγήκε η φράση “Δόξα Πατρί”.
Όταν το κύριο μεταφορικό μέσο της Αθήνας ήταν οι καμήλες
Στην Αθήνα του τότε, μπορούσε κανείς να δει καμήλες, φοίνικες και χουρμαδιές. Από το φωτογραφικό υλικό που έχει απομείνει, δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό αν απεικονίζονται οι περιοχές της Αθήνας. Οι καμήλες μαζί με τα μουλάρια και τα άλογα ήταν κύριο μεταφορικό μέσο. Ελάχιστα ήταν τα μονοπάτια και αυτά ήταν χορταριασμένα και γεμάτα πέτρες. Τροχοί και ρόδες δεν υπήρχαν, παρά μόνο όταν δημιουργήθηκε ο πρώτος δρόμος, το 1836. Γίνεται λοιπόν κατανοητό, πως οι καμήλες μέχρι τότε ήταν το ιδανικό μέσο.
Στο τροπικό κλίμα της πόλης, συνέβαλαν οι τεράστιοι φοίνικες και οι αμέτρητες χουρμαδιές. Οι φοίνικες ήταν συχνοί σε κήποι και άλση της αρχαίας Ελλάδας. Όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα, παρ’ όλο που ήταν ήδη γεμάτη φοίνικες, φυτεύτηκαν και άλλοι, τουλάχιστον στο κέντρο. Όπως περιγράφει ο ιστορικός John Henry Merryman, η Αθήνα έχει χάσει δεκάδες από το 1800 και μετά.
Κάποιοι τοποθετούν την απομάκρυνση των φοινίκων στο τέλος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, όταν η Ελλάδα απελευθερώθηκε από τους Τούρκους. Άλλοι πιστεύουν πως οι φοίνικες εξαφανίστηκαν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι Ναζί κατέλαβαν τη χώρα και κατέστρεψαν μεγάλο μέρος των υποδομών της. Πάντως το σίγουρο είναι, ότι η πλατεία της Ομόνοιας είχε φοίνικες μέχρι το 1927. Έπειτα υλοτομήθηκαν, για να γίνουν φρεάτια εξαερισμού και σταθμός του Μετρό.
Επιπλέον υπήρχαν και πολλές χουρμαδιές. Η πιο γνωστή και όμορφη ήταν αυτή στην οδό Ερμού. Μάλιστα την συγκεκριμένη θαύμασε και ο Δανός παραμυθάς Hans Christian Andersen. Την μνημονεύει στο οδοιπορικό του στην Ελλάδα. Δυστυχώς, ξεριζώθηκε το 1857.
Το ρολόι “δώρο” του Έλγιν για τον κατευνασμό των αντιδράσεων Όταν ο μεγαλύτερος αρχαιοκάπηλος της ιστορίας, ο λόρδος του Έλγιν, ολοκλήρωσε την κλοπή των γλυπτών του Παρθενώνα, προσπάθησε να «ρίξει στάχτη» στα μάτια των Αθηναίων. Για να «εξιλεωθεί» για την πράξη του, το 1814 δώρισε στην πόλη ένα μεγάλο κρουστικό ρολόι. Όχι μόνο έγινε αποδεκτό προκαλώντας μεγάλες αντιδράσεις, αλλά τοποθετήθηκε πάνω σε ένα πύργο μέτριου ύψους, στην Παλιά Αγορά της Αθήνας.
Το «ρολόι του Ελγίνου» όπως ήταν γνωστό, αποτελούταν στην πραγματικότητα από τέσσερα διαφορετικά ρολόγια, που είχαν τοποθετηθεί σε κάθε μια από τις πλευρές του κακοφτιαγμένου πύργου. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης το ρολόι υπέστη μεγάλες φθορές και δεν λειτουργούσε, ενώ μετά την απελευθέρωση και τα τέσσερα ρολόγια εξαφανίστηκαν.
Το ρολόι του Έλγιν υπήρξε για πολλά χρόνια το ορμητήριο και το καταφύγιο για ρακένδυτους, φτωχόπαιδα, αλήτες, άστεγους και άλλα χαμίνια της γειτονιάς, που έμειναν γνωστοί ως οι «μάγκες του ρολογιού». Συχνά η διάθεση που είχαν οι μάγκες του ρολογιού ήταν επιθετική προς τους διερχόμενους, οι οποίοι υπέφεραν από τη δράση τους. Είχαν μάλιστα και δική τους διάλεκτο. Για παράδειγμα, το κεφάλι το περιέγραφαν με τη φράση «Δόξα Πατρί», που είναι το κούτελο το οποίο δείχνει ο ιερέας με τα δάκτυλα, όταν λέει τη φράση «Δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί Ἁγίῳ Πνεύματι ἀμήν».
► ΕΔΩ ΤΟ "Μέρος Β’"
Όταν το κύριο μεταφορικό μέσο της Αθήνας ήταν οι καμήλες
Στην Αθήνα του τότε, μπορούσε κανείς να δει καμήλες, φοίνικες και χουρμαδιές. Από το φωτογραφικό υλικό που έχει απομείνει, δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό αν απεικονίζονται οι περιοχές της Αθήνας. Οι καμήλες μαζί με τα μουλάρια και τα άλογα ήταν κύριο μεταφορικό μέσο. Ελάχιστα ήταν τα μονοπάτια και αυτά ήταν χορταριασμένα και γεμάτα πέτρες. Τροχοί και ρόδες δεν υπήρχαν, παρά μόνο όταν δημιουργήθηκε ο πρώτος δρόμος, το 1836. Γίνεται λοιπόν κατανοητό, πως οι καμήλες μέχρι τότε ήταν το ιδανικό μέσο.
Στο τροπικό κλίμα της πόλης, συνέβαλαν οι τεράστιοι φοίνικες και οι αμέτρητες χουρμαδιές. Οι φοίνικες ήταν συχνοί σε κήποι και άλση της αρχαίας Ελλάδας. Όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα, παρ’ όλο που ήταν ήδη γεμάτη φοίνικες, φυτεύτηκαν και άλλοι, τουλάχιστον στο κέντρο. Όπως περιγράφει ο ιστορικός John Henry Merryman, η Αθήνα έχει χάσει δεκάδες από το 1800 και μετά.
Επιπλέον υπήρχαν και πολλές χουρμαδιές. Η πιο γνωστή και όμορφη ήταν αυτή στην οδό Ερμού. Μάλιστα την συγκεκριμένη θαύμασε και ο Δανός παραμυθάς Hans Christian Andersen. Την μνημονεύει στο οδοιπορικό του στην Ελλάδα. Δυστυχώς, ξεριζώθηκε το 1857.
Το ρολόι “δώρο” του Έλγιν για τον κατευνασμό των αντιδράσεων Όταν ο μεγαλύτερος αρχαιοκάπηλος της ιστορίας, ο λόρδος του Έλγιν, ολοκλήρωσε την κλοπή των γλυπτών του Παρθενώνα, προσπάθησε να «ρίξει στάχτη» στα μάτια των Αθηναίων. Για να «εξιλεωθεί» για την πράξη του, το 1814 δώρισε στην πόλη ένα μεγάλο κρουστικό ρολόι. Όχι μόνο έγινε αποδεκτό προκαλώντας μεγάλες αντιδράσεις, αλλά τοποθετήθηκε πάνω σε ένα πύργο μέτριου ύψους, στην Παλιά Αγορά της Αθήνας.
Το ρολόι του Έλγιν υπήρξε για πολλά χρόνια το ορμητήριο και το καταφύγιο για ρακένδυτους, φτωχόπαιδα, αλήτες, άστεγους και άλλα χαμίνια της γειτονιάς, που έμειναν γνωστοί ως οι «μάγκες του ρολογιού». Συχνά η διάθεση που είχαν οι μάγκες του ρολογιού ήταν επιθετική προς τους διερχόμενους, οι οποίοι υπέφεραν από τη δράση τους. Είχαν μάλιστα και δική τους διάλεκτο. Για παράδειγμα, το κεφάλι το περιέγραφαν με τη φράση «Δόξα Πατρί», που είναι το κούτελο το οποίο δείχνει ο ιερέας με τα δάκτυλα, όταν λέει τη φράση «Δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί Ἁγίῳ Πνεύματι ἀμήν».
► ΕΔΩ ΤΟ "Μέρος Β’"
Βασιλική Τριανταφυλλοπούλου
maxmag
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.