«Είμαι 51 και πάω στα 50!»

Με την ευκαιρία της συναυλίας που θα δώσει στο Μέγαρο Μουσικής στις 18 Οκτωβρίου, ο Κώστας Χατζής παρέσυρε τον Γιώργο Βουδικλάρη σε μια απολαυστική συζήτηση.

Ο Κώστας Χατζής είναι αυτό που λέμε «ωραίος άνθρωπος». Χαίρεται κανείς να μιλά μαζί του, και παρασύρεται από τη ζωντάνια και τη γλυκύτητά του, κι από αυτό το γοητευτικό ιδιόλεκτο που υπονοεί τη μειονοτική καταγωγή του.

Κύριε Χατζή, για όλους μας είστε ένας νέος άνθρωπος. Όμως πριν δύο περίπου μήνες κλείσατε τα 75 σας χρόνια. Είναι στιγμή για αναπόληση;

Αυτό είναι ένα λάθος! Εγώ έχω περίπου 55 χρόνια που είμαι σε αυτόν τον χώρο, αναφέρομαι στα ανθρώπινα δικαιώματα, και στο να καταγγέλλω την πολιτεία με σεβασμό, αλλά όμως έκλεισα τον Αύγουστο τα 51 μου και πάω στα 50!Τώρα πώς γίνεται να είμαι 55 χρόνια σε αυτό το χώρο, αυτό δεν μπόρεσα ποτέ να το καταλάβω! Και να είμαι 51 στα 50!

Μάλιστα!!!

Και δεν θέλω να αλλάξω! Κι όχι ότι νιώθω καν 51 ή 50… Καλά, για τάφο πάμε, αλλά τέλος πάντων εγώ αυτό ξέρω… Όταν με ρωτάνε αυτό λέω!

Για το όνομα του Θεού! Από ότι ξέρω, υπήρχε πάντοτε μουσική στην οικογένειά σας, έτσι δεν είναι;

Όλη η οικογένειά μου, δηλαδή ο παππούς μου, ο προπάππους μου, ο πατέρας μου, ήταν οργανοπαίκτες. Γενικά η φυλή αυτή έχει υπηρετήσει όλα αυτά τα χρόνια τη δημοτική μουσική. Όταν ξεκίνησαν οι τσιγγάνοι, γιατί δεν γνωρίζουν οι επιστήμονες ποια ήταν η αιτία ώστε να μεταναστεύσουν, δεν ήρθαν σαν ομοιογενές έθνος, ήταν γύρω στις εννιά φυλές. Όπως οι Έλληνες αποτελούνται από φυλές – Δωριείς, Αιολείς κλπ - οι τσιγγάνοι είναι διάφορες ομάδες: Τσιγγάνοι, Κατσικανοί, Τσαμπάσηδες, Γύφτοι και τα λοιπά. Αυτοί ξεκίνησαν γύρω στο 600, έγινε αυτή η μετανάστευση που δεν γνωρίζουμε το γιατί, ήταν στην Ινδία, Ιράκ, Περσία, έγινε ένας μεγάλος διωγμός και στην Ευρώπη ήρθαν το 1100. Όπου πήγανε όμως, υιοθέτησαν τη μουσική της χώρας αυτής και την έκαναν δική τους. Δεν έχουν δική τους μουσική οι τσιγγάνοι, έχουν δική τους έκφραση. Έτσι κι οι δικοί μου, ήταν όλοι οργανοπαίκτες. Είναι περίεργο το πώς αυτούς τους ανθρώπους τους ενδιέφερε τόσο αυτός ο χώρος.

Άρα και σεις από πολύ νωρίς πρέπει να ξέρατε ότι η ζωή σας θα έχει να κάνει με τη μουσική.

Όχι. Αυτόν τον χώρο δεν τον συμπάθησα ποτέ. Γιώργο μου, μπήκα στο χώρο – με την καλή έννοια – σαν προπαγανδιστής, με το να αναφέρομαι στα ανθρώπινα δικαιώματα, να καταγγέλλω, όπως σου είπα, την πολιτεία με σεβασμό, όχι όμως ότι αυτός είναι ο χώρος που θα ήθελα να είμαι. Ήθελα να σπουδάσω, να κάνω άλλα πράγματα, όμως η φτώχεια και άλλα πράγματα που συνέβησαν συμπτωματικά, με εμπόδισαν από το να γίνει αλήθεια το όνειρό μου. Και μετά από πολλές αποτυχίες ακολούθησα τον πατέρα μου και τον παππού μου. Ο παππούς μου ήταν ένας από τους καλύτερους κλαρινίστες που είχε η χώρα μας. Λεγόταν Κώστας Καραγιάννης. Πήγα μαζί του σε γάμους, σε πανηγύρια και διάφορες εκδηλώσεις… δεν ήθελα όμως να είμαι σε αυτό το χώρο. Και μετά σκέφτηκα, πως όλοι οι συνθέτες από το μεσοπόλεμο και μετά, που τους θαύμαζα και τους θαυμάζω, έγραφαν πάντα για τα ξανθά μαλλιά, για τα μαύρα μάτια, τα μπλε μάτια, δεν έγραφαν όμως για την καταπίεση που ασκείτο στον άνθρωπο από διάφορες εξουσίες, ανθρώπους… Κι έτσι άρχισα να γράφω αυτό το είδος της μπαλάντας. Δεν θα μπορούσα να το κάνω αυτό με τη δημοτική μουσική. Ούτε με τη βυζαντινή. Σκέφτηκα να το κάνω, πώς έγινε ο διαχωρισμός της Αυτοκρατορίας στα δυο παιδιά του Θεοδόσιου, τον Αρκάδιο και τον Ονώριο, κι ο ένας κράτησε τη Λατινική κι ο άλλος τη Βυζαντινή; Ε, εμένα η λατινική με βόλευε καλύτερα για το λόγο. Εξυπηρετούσε καλύτερα το λόγο, αυτά που ήθελα να πω. Γιατί γνώριζα ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα ξεκίνησαν με την Κοινωνία των Εθνών. Το κάθε μέλος θα έπρεπε να προσαρμόσει τη νομοθεσία του ώστε να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο οργανισμός αυτός επανήλθε ως ΟΗΕ. Και πάνω σ’ αυτό άρχισα να γράφω.

Κύριε Χατζή, πώς ήταν να μεγαλώνετε ως μέλος μιας μειονότητας τότε, εκείνη την εποχή;

Ήταν πολύ δύσκολα. Αφού και σήμερα είναι, φανταστείτε τότε! Γιατί δεν έσκυψε ποτέ η πολιτεία πάνω από τα προβλήματα αυτών των ανθρώπων. Εδώ δεν έσκυβε στα δικά της παιδιά, θα έσκυβε σε μας;

Δεν έχετε άδικο… Η δική σας εμπειρία ποια ήταν;

Πέρασα πολύ δύσκολα. Αγωνίστηκα να τα ξεπεράσω όλα αυτά, γιατί είχα, όχι ένα, πολλά κόμπλεξ. Όχι ότι δεν έχω και τώρα, αλλά τότε ήταν πάρα πολλά, δεν μπορούσα να επικοινωνήσω με τους ανθρώπους. Έπρεπε να αγωνιστώ, να ξεπεράσω πολλά πράγματα, για να μπορέσω να είμαι σήμερα ένας άνθρωπος με μια οικογένεια… Έχω έξι παιδιά. Παντρεύτηκα την Ούρσουλα Γιόρντις, μια κοπέλα από τη Γερμανία. Εκείνη έφυγε από τη ζωή, και παντρεύτηκα ξανά κάποια που λέγεται Χατζίδου, που έφυγε από δω τεσσάρων χρονών και μεγάλωσε και σπούδασε στη Γαλλία. Είναι Γαλλίδα δηλαδή, αλλά έχει ελληνικό αίμα, είναι από Έλληνες γονείς, κι έχουμε άλλα δύο παιδιά. Το σύνολο έξι. Πέρασα πάρα πολύ όμορφη ζωή σαν πατέρας, σαν οικογενειάρχης, αγάπησα και αγαπώ τη γυναίκα μου, ασχολήθηκα και ασχολούμαι πολύ με τα παιδιά μου.

Μου κάνει εντύπωση που λέτε πως είχατε πρόβλημα επικοινωνίας. Καταλαβαίνω ότι πολλές φορές η τέχνη, το τραγούδι, μπορεί να μας δώσει μια λύση σ’ αυτό. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας.

Νομίζω πως ναι. Και με την οργανική μουσική, αλλά προπαντός ο λόγος, που είναι κάτι καταπληκτικό. Αν τώρα μπορούμε και επικοινωνούμε, έχοντας μάθει να κάνουμε προτάσεις με λέξεις και μπορούμε να τις συνθέσουμε και να λέμε τα συναισθήματά μας, τις απόψεις μας… Είναι πολύ σπουδαίο πράγμα ο λόγος. Κι όταν κατάφερα να αρχίσω να διαβάζω κάποια πράγματα που μπορούσαν να με βοηθήσουν… Από κει που βοηθήθηκα πάρα πολύ, χωρίς να θέλω να νομίσετε πως είμαι θρησκόληπτο άτομο, ήταν από τη Γραφή. Η Γραφή νομίζω ότι είναι το προσπέκτους της ζωής. Όταν κανείς τη μελετήσει όμως, όχι να την αφήσει να την ερμηνεύουν διάφοροι θρησκευτικοί ηγέτες. Γι αυτό έχουν γίνει και τόσες θρησκείες. Στο χριστιανικό χώρο υπάρχουν Ορθόδοξοι, Καθολικοί, Προτεστάντες, Κόπτες και λοιπά, Μάρτυρες του Ιεχωβά… Εγώ είμαι Μάρτυς του Ιεχωβά. Θέλω να πω όμως ότι η Γραφή ερμηνεύει τον εαυτό της, δεν είμαι ανάγκη να την ερμηνεύσω εγώ ή ο άλφα ή ο βήτα. Κι αυτά αν τα υιοθετήσει κανείς δεν κερδίζει τίποτε άλλο από το να κάνει μια ποιοτική ζωή. Τώρα τι σημαίνει αυτό, είναι μια άλλη συζήτηση. Πρέπει να έχουμε πολύ χρόνο…

Το θρησκευτικό στοιχείο, και η παρουσία του προσώπου του Σωτήρα, είναι πολύ αισθητή στα τραγούδια σας, είτε αυτός κατονομάζεται είτε όχι.

Να, για αυτό σας λέω ότι χρειαζόμαστε πολύ χρόνο για να τα πούμε. Εγώ με τα τραγούδια μου δεν πήγα να προσηλυτίσω, ή να μιλήσω γι αυτό που πιστεύω. Αυτό που πιστεύω, θα πάω στις πόρτες των ανθρώπων ή όπου τύχει και μου δώσουν την ευκαιρία να μιλήσω, και θα πω τι πιστεύω. Δεν το χρησιμοποίησα και δεν το χρησιμοποιώ στο τραγούδι. Είχα κάποια ερωτήματα, γιατί προέρχομαι από αριστερές τάξεις. Όταν ο Μαρξ είπε ότι το όπιο των λαών είναι η θρησκεία, δεν αναφερόταν στο Χριστό και τη Γραφή, αναφερόταν στις οργανώσεις.

Ακριβώς.

…κι αυτό το είδα πάρα πολύ καλά και μέσα στην οικογένειά μου, γιατί ο πατέρας μου ήταν θρησκόληπτος, αλλά ήταν καταπληκτικός άνθρωπος. Καταπληκτικός άντρας. Κι ο αντρισμός δεν έχει να κάνει με τα όργανα, ο αντρισμός είναι ιδιότητα που μπορεί να την έχει και η γυναίκα. Ο πατέρας μου την είχε πολύ ανεπτυγμένη αυτή την ιδιότητα. Τον έχω πάντοτε στα μάτια μου, στη σκέψη μου, ό,τι κι αν κάνω τον βλέπω. Κι εννοώ τον τρόπο που με μεγάλωσε, αυτά που μου είπε, μηνύματα που μου πέρασε… Μπορεί σε κάποια πράγματα να μην συμφωνούσα, αλλά δεν έπαυα να εκτιμώ αυτόν τον πατέρα που είχε αρχές ηθικές, που αγαπούσε και εκτιμούσε τη ζωή.

Θυμάμαι πως όταν ήμουν μικρό παιδί, στο σπίτι υπήρχε ένα μαγνητόφωνο με μπομπίνες, από όπου άκουγα συνεχώς τραγούδια. Δύο από αυτά ήταν δικά σας: Ο Πραματευτής και Το Μουράγιο.

Μάλιστα. Ο Μαρκόπουλος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καριέρα μου, και τον θεωρώ μουσουργό, όχι απλά συνθέτη. Συνθέτης μπορεί να είμαι εγώ. Αλλά ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Μαρκόπουλος, είναι μουσουργοί. Έχουν γράψει καταπληκτικά πράγματα, και κλασικά. Συνθέτες είμαστε εγώ και κάποιοι άλλοι που έχουμε γράψει κάποια τραγούδια, ανάλογα και τι υπηρετεί ο καθένας. Εγώ υπηρετώ το χώρο της ψυχαγωγίας, άλλοι της διασκέδασης και τα λοιπά.

Πάντως ακόμα και ως παιδί καταλάβαινα πόσο άμεση ήταν η επικοινωνία σας με τον κόσμο που σας άκουγε.

(Γελάει). Μα γι αυτό και μπήκα σε αυτό το χώρο. Μετά από αυτά τα τραγούδια που αρέσανε, μπορούσα να πω κι άλλα… Έλεγα και ξένα τραγούδια, γιατί τους άρεσε το ύφος του φλαμένκο, τραγούδια της εποχής που τα έλεγα με ένα δικό μου τρόπο, και μετά έλεγα και τα δικά μου. Γιατί αν έλεγα μόνο δικά μου δεν θα τα δεχόντουσαν, και δεν τα δέχτηκαν. Έκανα πολύ μεγάλο αγώνα για να δεχτούν το είδος της μπαλάντας που έλεγα. Είχα γράψει και το ’55-56 πάνω στην Ασάλευτη Ζωή του Παλαμά και το Δωδεκάλογο του Γύφτου, πάνω σε Σικελιανό, Βαλαωρίτη, Βαρβιτσιώτη, Αναγνωστάκη… Σιγά σιγά όμως μεγαλώνοντας άρχισαν να μην με καλύπτουν σε αυτά που ήθελα να πω. Και παράλληλα έγραφα κι αυτές τις μπαλάντες, το είδος που υπηρετώ και σήμερα. Και βρέθηκαν σπουδαίοι ποιητές και στιχουργοί πουι έγραψαν καλύτερα από μένα γι αυτά που ήθελα να μιλήσω. Όπως η Σώτια Τσώτου, που είναι μεγάλο το ρεπερτόριο που έχω γράψει μαζί της, όπως ο Φιλέρης, ο Ηλίας Λυμπερόπουλος, η Σάρα Ναχμία… Καλύτερα να μην πω άλλους μήπως ξεχάσω κάποιον… Ο Φιλέρης είναι πολύ σπουδαία φυσιογνωμία. Τον θεωρώ ποιητή. Θα’πρεπε να έχουμε ώρα να πάρω την κιθάρα να σας πω τραγούδια του και να σας διηγούμαι…

Θα το ήθελα πολύ!

Κάποια στιγμή θα γίνει τότε… Πρέπει να το κάνω μια φορά για το Φιλέρη, μια άλλη φορά για το Λυμπερόπουλο, άλλη μια για την Τσώτου, με τα τραγούδια τους. Χωρίς να με παρεξηγήσετε, δέχτηκαν να γράψουν μηνύματα που κι αυτοί τα πίστευαν, αλλά έγραψαν γι αυτό που θα ήθελα να πω. Τους διηγούμουν διάφορα πράγματα που πίστευα, κι αυτοί με ευκολία και με τέχνη μπορούσαν να συνθέσουν τις λέξεις και να βγαίνουν τα μηνύματα έτσι όπως ακούγονται.

Ανάμεσα σε πολλούς δίσκους σας που αγαπώ, υπάρχει ένας που ξεχωρίζω, και που πιστεύω πως όταν βγήκε ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του. Σε μια στιγμή που αυτό που σήμερα λέμε ethnic ή world music δεν υπήρχε ως όρος, εσείς βγάλατε το Πέτρα και Φως…

Πρέπει νάμαστε κοντά, να σε βλέπω, να με βλέπεις, και να σου μιλάω και να έχω την κιθάρα, για να σου δείξω πως έκανα πάρα πολλά πράγματα που ίσως με τον τρόπο που τα έπαιξα να μην φαίνονταν πως ήταν τσάμικο, καλαματιανό, συρτό κλπ. Δεν έχω πάψει να έχω σχέση με τη δημοτική μουσική που οι δικοί μου υπηρέτησαν. Μην ξεχνάτε ότι το τσάμικο είναι τρία τέταρτα. Είναι βαλς εζιτασιόν! (Τραγουδάει ένα βαλς). Και πάλι τρία τέταρτα, έτσι (Τραγουδά – με το δικό του πάντα τρόπο – την Ιτιά). Να, τώρα αν είχα την κιθάρα μου θα σας το έπαιζα σε ένα ρυθμό που είναι τσάμικο, αλλά δεν φαίνεται. Έπαιζα φλαμένκο, αλλά δεν έπαιζα φλαμένκο, γιατί αυτό έχει… Αχ, να, θα έπρεπε να έχω το όργανο για να δείτε… ο τρόπος όμως που μέτραγα μέσα μου… Άλλο ρυθμό είχα στο πόδι μου, άλλο ρυθμό είχα μέσα μου, και στο χέρι μου είχα αυτό το ύφος που θα μπορούσε να φαίνεται φλαμένκο ενώ δεν ήταν.

Υπήρχε πράγματι κάτι τελείως δικό σας. Σας θυμάμαι σε μια ελληνική ταινία της εποχής να τραγουδάτε το Αν Σ’Αρνηθώ του Μίμη Πλέσσα.

Επειδή τραγούδησα και αρκετά χρόνια στα καμπαρέ, έπρεπε να τραγουδάς στο ύφος της τζαζ. Και άκουσα τζαζίστες, αλίμονο, και τραγούδησα.

Και η χροιά σας δεν ακουγόταν ελληνική, ήταν εντελώς τζαζ…

Όταν πρωτοπήγα και άκουσα τη φωνή μου, στο Βόλο ήταν, με είχε πάει ο γαμπρός μου που λέγεται Δερδιλάκης που ήταν από το Βόλο και είχε ένα φίλο που ήταν διευθυντής της Ραδιοφωνίας εκεί, και με έστειλε να με ακούσουν. Πράγματι πήγα, κι εκεί άκουσα για πρώτη φορά τη φωνή μου, κι αυτοί που με ακούσαν μου είπαν – ήταν Ιούκιος μήνας, ε; – μου είπαν: ξέρεις, είσαι κρυωμένος! (Γέλια). Και να σου πω, Γιώργο μου, ότι ξαναπήγα την άλλη εβδομάδα. Τι τσάι ήπια, μέχρι και κασκόλ έβαλα Ιούλιο μήνα! (Σκάμε στα γέλια!) Ήμουνα κι αδύνατος, και πρήστηκα από το τσάι! Κι όταν πήγα, λοιπόν, τα ίδια και χειρότερα! Τότε αυτές οι φωνές δεν περνούσανε… Κι εγώ δεν ήθελα, βέβαια, να τραγουδάω… Αλλά έπρεπε να τα πω αυτά τα πράγματα. Τότε ήτανε οι καντσονετίστικες φωνές, οι καθαρές φωνές. Κι έχουμε καταπληκτικές τέτοιες φωνές. Τον Πουλόπουλο, τον Πάριο, Γούναρη, Μαρούδα, Πολυμέρη, πω πω πω τι δώσανε αυτοί οι άνθρωποι στο χώρο του πολιτισμού… Τι δώσανε… Τους θαύμαζα, τους αγαπούσα. Είχα κάνει κι ένα αφιέρωμα, δεν ξέρω αν το γνωρίζεις… Με τραγούδια τους.

Ναι, το Αφιέρωμα, ωραίος δίσκος…

Και το έκανα γι αυτούς, για να δείξω την εκτίμησή μου, πως υποκλίνομαι σε αυτούς τους ανθρώπους. Μας δώσανε τόσα πολλά πράγματα! Η χώρα μας έχει βγάλει, και βγάζει, πολύ σπουδαίους καλλιτέχνες.

Κι έχετε συνεργαστεί με αρκετούς από αυτούς.

Βέβαια. Δεν φανταζόμουνα ποτέ ότι θα μπορούσα να χαιρετίσω – δεν ειδωλοποιώ, αλλά… Θεωρώ τον Καζαντζίδη εθνικό τραγουδιστή, όπως και τον Μπιθικώτση. Με αυτούς τους ανθρώπους μίλησα, τους αγάπησα, επιμένω να τους αγαπώ και να τους εκτιμώ… μετά γνώρισα τον Μαρούδα, ήρθε να με ακούσει – αν είναι δυνατόν! Κι άλλοι καλλιτέχνες και ποιητές, δεν το φανταζόμουν ποτέ ότι θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο σε μένα. Εγώ δεν πιστεύω στον Γάδη και στον Μένι που ήταν θεοί της τύχης, αυτοί είναι θεοί κατασκευασμένοι από εμάς. Πιστεύω όμως στην σύμπτωση. Η Γραφή λέει: Καιρός και περίσταση συναντάει τους ανθρώπους. Δεν είναι στους σοφούς και στους δυνατούς η ζωή, Κι ήταν η σύμπτωση να γνωρίσω τις μεγάλες φυσιογνωμίες της χώρας μας. Έχω εικόνες από όλους αυτούς τους ανθρώπους.

Κύριε Χατζή, έχετε περάσει και δύσκολα στη ζωή σας. Αυτό που ζούμε σήμερα με την κρίση πώς το βλέπετε;

Όχι και δύσκολα… Άλλο είναι το δύσκολο κι άλλο η εξαθλίωση! Να τρως σήμερα και να ξανατρώς μετά από τρεις μέρες; Μετά από έξι, μετά από οκτώ μέρες; (Γελάει). Και να κοιμάσαι όπου… Ναι, πέρασα πολύ δύσκολα. Πάρα πολύ. Γιώργο μου, η κρίση που είχαμε τότε ήτανε… Γνωρίζεις πολύ καλά πώς ήτανε τα πράγματα. Νομίζω από το 1844 που έγινε η πρώτη κυβέρνηση μέχρι σήμερα, βρες μου μία που δεν πρόδωσε! Να σου πω κάτι; Έχω μελοποιήσει κάποια πράγματα, κι έχω κάνει κάποια τραγούδια καινούρια. Ο Παπαδιαμάντης γεννήθηκε το1851. Να σου διαβάσω κάτι;

Βεβαίως!

Η αργία εγέννησε την πενίαν. Η πενία έτεκε την πείναν. Η πείνα παρήγαγε την όρεξιν. Η όρεξις εγέννησε την αυθαιρεσίαν. Η αυθαιρεσία εγέννησε την ληστείαν. Η ληστεία εγέννησε την πολιτικήν. Ιδού η αυθεντική καταγωγή του τέρατος τούτου. Δεν είναι φοβερό;

Τρομερό είναι ! Πράγματι!

Ένα άλλο, Γιώργο μου. Πόσο διαχρονικός είναι ο Σουρής, ή πόσο δυνατό είναι το DNA του έλληνα, που δεν το έχει αλλάξει καθόλου ο χρόνος!!! Εκείνος γεννήθηκε το 1853! Κι έγραψε αυτό που θα σου διαβάσω:

Ποιός είδε κράτος λιγοστό
σʼ όλη τη γη μοναδικό,
εκατό να εξοδεύει
και πενήντα να μαζεύει;
Να τρέφει όλους τους αργούς,
νάʼχει επτά Πρωθυπουργούς,
ταμείο δίχως χρήματα
και δόξης τόσα μνήματα;
Νάʼχει κλητήρες για φρουρά
και να σε κλέβουν φανερά,
κι ενώ αυτοί σε κλέβουνε
τον κλέφτη να γυρεύουνε;
Όλα σ’αυτή τη γη μασκαρευτήκαν
ονείρατα, ελπίδες και σκοποί,
οι μούρες μας μουτσούνες εγινήκαν
δεν ξέρομε τί λέγεται ντροπή
Σπαθί αντίληψη, μυαλό ξεφτέρι,
κάτι μισόμαθε κι όλα τα ξέρει.
Κι από προσπάππου κι από παππού
συγχρόνως μπούφος και αλεπού.
Θέλει ακόμα -κι αυτό είναι ωραίο-
να παριστάνει τον ευρωπαίο.
Στα δυό φορώντας τα πόδια που’χει
στο ‘να λουστρίνι, στ’αλλο τσαρούχι.
Σουλούπι, μπόϊ, μικρομεσαίο,
ύφος του γόη, ψευτομοιραίο.
Λίγο κατσούφης, λίγο γκρινιάρης,
λίγο μαγκούφης, λίγο μουρντάρης
Και ψωμοτύρι και για καφέ
το «δε βαρυέσαι» κι «ωχ αδερφέ».
Ωσάν πολίτης, σκυφτός ραγιάς
σαν πιάσει πόστο: δερβέναγας.
Δυστυχία σου, Ελλάς,
με τα τέκνα που γεννάς!
Ώ Ελλάς, ηρώων χώρα,
τί γαϊδάρους βγάζεις τώρα;

Θα μπορούσε να έχει γραφτεί σήμερα!

Δεν είναι φοβερό;

Απίστευτο!

Δεν μπορώ να στο τραγουδήσω τώρα, ένα τραγούδι που έγραψε η Σάρα Ναχμία… Κι αν μιλάς για προδοσίες, τι έχει γράψει αυτή η Τσώτου βρε παιδί μου…

Πείτε μου κάτι άλλο: Στο Μέγαρο σε λίγες μέρες τι θα μας πείτε;

Δεν θα κάνω, Γιώργο μου, αναδρομή. Θα δώσω στίγματα, με είκονες. Θα έχει και το ερωτικό στοιχείο. Γιατί τα έχουμε μπερδέψει. Νομίζουμε ότι πρώτα είναι ο έρωτας και μετά η αγάπη, ενώ είναι η επέκταση της αγάπης ο έρωτας. Όποιο ορισμόκι αν διαβάσεις από τους αρχαίους υμών προγόνους… κι όταν λέω υμών είναι με ύψιλον γιατί δικοί σας πρόγονοι είναι οι αρχαίοι! Εγώ είμαι Γύφτος!!!

(Γέλια πολλά!)

Κάποια πράγματα όμως που τα λέω σοβαρά, είναι πως ο Αριστοφάνης μας δίδαξε με το να αυτοσαρκαζόμεθα. Να μπορούμε να περνάμε καταπληκτικά μηνύματα. Κι αυτό το πράγμα το έκανα και το κάνω. Τώρα γι αυτή τη βραδιά, θα κοιτάξω με κάθε τρόπο πως θα πω πράγματα… να, όπως έλεγα για τους αρχαίους, ότι κανένας δεν έγραψε τον ορισμό της αγάπης όπως γράφτηκε στην Επιστολή προς Κορινθίους, που λέει πως η αγάπη δεν επαίρεται, δεν αυθαδιάζει, δεν ζητεί τα εαυτής. Δηλαδή δεν λέει: ξέρεις τι έχω κάνει εγώ για σένα; Έχω κάνει αυτό κι αυτό, εσύ τι έχεις κάνει για μένα; Η αγάπη, λοιπόν, είναι επέκταση του έρωτα. Όταν ξέρει κανείς να αγαπήσει, δεν θα δει σωματικά προσόντα και τέτοια. Βλέπουμε τι κόσμο κουβαλάει κάποιος η κάποια μέσα του. Και όλα τα άλλα έρχονται, και δεν σβήνουν ποτέ. Αυτό το είδος αγάπης τραγουδώ. Αυτό έχω γράψει, ή μάλλον μελοποιήσει. Αλλά έχω γράψει κι εγώ πολλά πράγματα. Όταν η Τσώτου έγραψε: Σύνορα η αγάπη δεν γνωρίζει, αυτό έχει κι άλλες προεκτάσεις.

Γι αυτό κι οι αρχαίοι ημών πρόγονοι είναι με ήτα: επειδή είστε κοινωνός του λόγου και της σκέψης τους.

Το ξέρω! Αστειεύομαι!

Ομοίως κι εγώ!

Άλλωστε ο αυτοσαρκασμός είναι σπουδαίος τρόπος να περάσει κανείς μηνύματα. Καμιά φορά κρύβουμε τις ρίζες μας γιατί μπορεί να ντρεπόμαστε, πολλά μπορεί να μας έχουν κομπλεξάρει. Και μανιά φορά στη δουλειά, λέω ας πω αυτό το τραγούδι, και μετά τους λέω: next time, after… Και γελάει βέβαια ο κόσμος, κι εγώ τους λέω, η δύναμις της συνηθείας, γιατί στο σπίτι μιλάμε συνέχεια αγγλικά! Γιατί ο πατέρας μου ήταν Άγγλος από την Αγία Βαρβάρα, κι η μάνα μου Γαλλίδα! ‘Ετσι περνάω το πώς ντρεπόμαστε γι αυτό που πραγματικά είμαστε. Μπορεί να είναι φαιδρό, αλλά περνάει μηνύματα. Έτσι και στις συνεντεύξεις, και στο τραγούδι και παντού κοιτάω να το εκμεταλλεύμαι για να περνάω τα μηνύματα αυτά.

Πάντως προσωπικά, όταν άκουσα το δικό σας Γύφτοι τα φτιάξαν τα καρφιά, το μήνυμα το έλαβα…

Τότε είχα γράψει αρκετά πράγματα που απαγορεύτηκαν, αλλά σιγά σιγά τα παρουσίαζα με άλλους τρόπους. Εκείνο που έχει σημασία είναι αυτό που λέει ο Πέτρος, στη Γραφή: Γνωρίζω καλά πως ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης. Κι ο Παύλος είπε εδώ στην Πνύκα: Εξ ενός αίματος φτιάχτηκαν όλοι οι λαοί. ‘Η μαύρος χτυπήσει και ματώσει, ή κίτρινος ή ό,τι άλλο, το αίμα θα είναι κόκκινο. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε η κορωνίδα της δημιουργίας.

Σας ευχαριστώ πολύ για τη συζήτηση.

Κι εγώ. Και την αγάπη μου στο κοινό του σταθμού.

polispress