διευκρινίσεις περί νηστείας σε έναν αναλυτικό οδηγό.
Ένα από τα πρόσφορα μέσα που έχει κάθε πιστός χριστιανός για να προσεγγίσει με τον τρόπο του το θείο και να επιδιώξει την κάθαρση της ψυχής του –στο μέτρο που το επιτρέπουν οι δυνάμεις του– είναι η νηστεία. Ο μακαριστός π. Επιφάνιος ο Μυλοποταμινός, ως ένας από τους εξαίρετους μάγειρες του Αγίου Όρους, είχε υπολογίσει τις ημέρες νηστείας σε όλη τη διάρκεια του έτους σε 185 – σχεδόν ο μισός χρόνος. Και μέσα από τις πολλές συνταγές του υπολόγιζε πάντα τις ημέρες κατάλυσης, όπως επίσης και τις ημέρες νηστείας, από τις απλές μέχρι τις πιο αυστηρές.
Με τη νηστεία ο πιστός απελευθερώνεται ενώπιον του Θεού, ειδικότερα εφόσον κατανοεί ότι το πράττει ελεύθερα και χωρίς εξαναγκασμό, με δεδομένο ότι η χριστιανική θρησκεία ουδέποτε περιφρόνησε την τροφή και ρυθμίζει τον τρόπο, τον χρόνο, την ποιότητα, την ποσότητα και τη διάθεση με την οποία γίνεται η νηστεία. Επιπλέον, η νηστεία συντελεί στην υγεία του πιστού και με λίγη φαντασία και τέχνη μπορεί να αποτελέσει μια εξαιρετική εναλλακτική διατροφή.
Ωστόσο υπάρχουν και οι απόλυτες μορφές νηστείας, έξω από τους τυπικούς κανόνες. Για παράδειγμα, υπάρχουν οι μοναχοί ασκητές, οι υπέρμαχοι του αναχωρητισμού, οι οποίοι επιδίδονται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ξηροφαγία, ένα είδος απόλυτης νηστείας, ως ένα μέσο να προσεγγίσουν ακόμη περισσότερο το θείο και την αδιάλειπτη προσευχή. Συνήθως τρέφονται με αγριόχορτα, βλαστάρια δέντρων, φακές και όσπρια βρεγμένα, μέλι, και κυρίως με «παξαμάν», δηλαδή βρεγμένο παξιμάδι. Γι’ αυτούς ήταν και είναι φυσικό να μην τρώνε «μαγείρευμα», δηλαδή μαγειρεμένο φαγητό, καθώς «διάγουν βίον άπυρον», χωρίς να ανάβουν ποτέ φωτιά για να μαγειρέψουν.
Όπως επισημάναμε, σχεδόν οι μισές ημέρες του χρόνου είναι νηστεία. Όμως, νηστεία από νηστεία έχει διαφορά. Υπάρχουν οι καταλύσιμες ημέρες, οι νηστίσιμες και οι αλάδωτες – όλες οι Δευτέρες, Τετάρτες και Παρασκευές του χρόνου και όλες οι ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και του Δεκαπενταύγουστου, πλην των Σαββάτων και των Κυριακών. Πρέπει να επισημάνουμε ότι τα οστρακοειδὴ και τα μαλάκια θεωρούνται λαδερά φαγητά, ακόμα και αν δεν έχουν μαγειρευτεί με λάδι, επομένως σε μια αλάδωτη ημέρα δεν μπορεί κάποιος που θέλει να νηστεύει να καταλύσει από αυτά, όπως δεν μπορεί να φάει κρέας, αυγό ή ψάρι για αλάδωτο (αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε περιπτώσεις ασθενειών και ανάγκης).
Ημερολόγιο νηστειών
Τετάρτη & Παρασκευή
† Όλες τις ημέρες του έτους, την Τετάρτη και την Παρασκευή νηστεύουμε από κρέας, αυγά, ψάρια, γαλακτοκομικά, λάδι και κρασί, εκτός κι αν συμπίπτουν με την εορτή κάποιου Αγίου.
Νηστεία των Χριστουγέννων (40 ημέρες)
† Από την 15η Νοεμβρίου μέχρι την 24η Δεκεμβρίου.
† Όλες τις ημέρες νηστεύουμε από κρέας, αυγά, ψάρια και γαλακτοκομικά, ενώ τις Τετάρτες και τις Παρασκευές νηστεύουμε επιπλέον το λάδι και το κρασί, εκτός κι αν συμπέσει εορτή κάποιου Αγίου.
† Την παραμονή των Χριστουγέννων (24 Δεκεμβρίου) ακολουθούμε ξηροφαγία (αλάδωτο).
† Τα Σαββατοκύριακα από 21η Νοεμβρίου (Εισόδια Θεοτόκου) μέχρι 12 Δεκεμβρίου (Αγίου Σπυρίδωνος) γίνεται κατάλυση ψαριού.
Νηστεία Τριωδίου
† Από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι την Κυριακή του Ασώτου (1η εβδομάδα Αποκριάς) τρώμε τα πάντα, ακόμη και Τετάρτη και Παρασκευή.
† Από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή του Ασώτου μέχρι την Κυριακή των Απόκρεω (2η εβδομάδα Αποκριάς) έχουμε κανονική εβδομάδα, με κατάλυση στα πάντα, πλην Τετάρτης και Παρασκευής, που είναι αλάδωτες.
† Την τρίτη εβδομάδα της Αποκριάς, από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή των Απόκρεω (κατά την οποία λήγει η κατάλυση κρέατος, εξ ου και η ονομασία) μέχρι την Κυριακή της Τυρινής, τρώγονται όλα εκτός του κρέατος, ακόμα και Τετάρτη και Παρασκευή. Ονομάζεται και εβδομάδα της Τυρινής, καθώς τηρείται λευκή νηστεία, δηλαδή καταλύονται λάδι, ψάρι, γαλακτερά και κρασί.
Νηστεία Μεγάλης Σαρακοστής (42 ημέρες)
† Από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Κυριακή των Βαΐων, η κυρίως νηστεία.
† Όλη η εβδομάδα είναι αλάδωτη, εκτός από τα Σαββατοκύριακα που καταλύεται λάδι και κρασί.
† Εάν συμπέσει εορτή μεγάλου ή τοπικού Αγίου μέσα στη Μ. Σαρακοστή (π.χ. Τιμίου Προδρόμου, Τεσσαράκοντα Αγίων κ.λπ.), καταλύεται λάδι και κρασί.
† Του Ευαγγελισμού – όποια μέρα και αν πέσει– και την Κυριακή των Βαΐων, καταλύεται το ψάρι.
Νηστεία Μεγάλης Εβδομάδος (6 ημέρες)
† Από τη Μεγάλη Δευτέρα μέχρι το Μέγα Σάββατο η αυστηρή νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδος, κατά την οποία τρώγονται μόνο αλάδωτα.
Νηστεία Αγίων Αποστόλων
† Η νηστεία αυτή ρυθμίζεται από το Πάσχα. Όσο πιο νωρίς πέσει το Πάσχα, τόσο περισσότερες μέρες διαρκεί η νηστεία. Όσο αργότερα πέσει το Πάσχα, τόσο λιγότερες οι μέρες νηστείας (σε κάποιες περιπτώσεις, δεν έχουμε καμία μέρα νηστείας). Αρχίζει από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων (οποιαδήποτε ημερομηνία πέσει) και διαρκεί μέχρι την 28η Ιουνίου (παραμονή των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου).
† Όλες τις ημέρες νηστεύουμε από κρέας, αυγά και γαλακτερά.
† Όλες τις ημέρες κατάλυση σε λάδι και κρασί πλην Τετάρτης και Παρασκευής.
† Τετάρτη και Παρασκευή νηστεύουμε από λάδι και κρασί, εκτός κι αν συμπέσει εορτή κάποιου Αγίου.
† Τα Σαββατοκύριακα μέχρι την 24η Ιουνίου, στο Γενέθλιο του Τιμίου Προδρόμου, γίνεται κατάλυση ψαριού. Aνήμερα της εορτής των Αγίων Αποστόλων (29 Ιουνίου), κατάλυση ψαριού.
Νηστεία Δεκαπενταύγουστου – της Παναγίας (14 ημέρες)
† Αρχίζει από την 1η Αυγούστου και διαρκεί μέχρι τη 14η Αυγούστου.
† Όλες τις ημέρες νηστεύουμε από κρέας, αυγά, γαλακτερά, λάδι και κρασί.
† Τα Σαββατοκύριακα κατάλυση σε λάδι και κρασί.
† Την 6η Αυγούστου, της Μεταμορφώσεως, οποιαδήποτε ημέρα και αν πέσει, κατάλυση ψαριού.
Ημέρες που καταλύονται τα πάντα
† Όλες οι ημέρες του έτους εκτός Τετάρτης και Παρασκευής και των καθιερωμένων νηστειών.
† Το Δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων, από τα Χριστούγεννα μέχρι και την προπαραμονή των Θεοφανίων (4 Ιανουαρίου), συν τα Θεοφάνια.
† Την εβδομάδα μεταξύ Κυριακής Τελώνου και Φαρισαίου και Κυριακής του Ασώτου.
† Την εβδομάδα της Τυρινής, από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή της Απόκρεω μέχρι την Κυριακή της Τυρινής, γίνεται κατάλυση στα πάντα πλην κρέατος.
† Την εβδομάδα της Διακαινησίμου, από το Πάσχα μέχρι την Κυριακή του Θωμά.
† Την εβδομάδα του Αγίου Πνεύματος, από την Πεντηκοστή μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων.
Κατάλυση ψαριού
† Όλες τις παρακάτω εορτές, όταν συμπέσουν με ημέρα νηστείας, καταλύεται το ψάρι:
7η Ιανουαρίου, Σύναξη Αγίου Ιωάννου Προδρόμου
2α Φεβρουαρίου, της Υπαπαντής
25η Μαρτίου, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
24η Ιουνίου, Γενέθλιο Τιμίου Προδρόμου
29η Ιουνίου, Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου
6η Αυγούστου, Μεταμόρφωση του Κυρίου
15η Αυγούστου, Κοίμηση της Θεοτόκου
8η Σεπτεμβρίου, Γέννηση της Θεοτόκου
14η Νοεμβρίου, Αγίου Αποστόλου Φιλίππου
21η Νοεμβρίου, Εισόδια της Θεοτόκου
Κυριακή των Βαΐων
και δύο ημέρες του Πεντηκοσταρίου:
Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής
Τετάρτη της αποδόσεως του Πάσχα (προ της Αναλήψεως).
Κατάλυση οίνου και ελαίου
Σε όλες τις παρακάτω εορτές, όταν συμπέσουν με ημέρα νηστείας, καταλύεται το κρασί και το λάδι:
Ιανουαρίου: 11η, 16η, 17η, 18η, 20ή, 22α, 25η, 27η, 30ή
Φεβρουαρίου: 8η, 10η, 11η, 17η, 24η
Μαρτίου: 9η, 26η
Απριλίου: 23η, 25η, 30ή
Μαΐου: 2α, 8η, 15η, 21η, 25η
Ιουνίου: 8η, 11η, 30ή
Ιουλίου: 1η, 2α, 17η, 20ή, 22α, 25η, 26η, 27η
Αυγούστου: 31η
Σεπτεμβρίου: 1η, 9η, 13η, 20ή, 23η, 26η
Οκτωβρίου: 6η, 18η, 23η, 26η
Νοεμβρίου: 1η, 8η, 12η, 13η, 16η, 25η, 30ή
Δεκεμβρίου: 4η, 5η, 6η, 9η, 12η, 15η, 17η, 20ή
† Κατάλυση γίνεται επιπλέον σε όλους τους κατά τόπον εορταζομένους Αγίους.
Ημέρες ξηροφαγίας
5η Ιανουαρίου, παραμονή των Θεοφανίων
29η Αυγούστου, Αποτομή Τιμίας Κεφαλής Ιωάννου του Προδρόμου
14η Σεπτεμβρίου, Ύψωση Τιμίου Σταυρού
24η Δεκεμβρίου, παραμονή Χριστουγέννων
† Όταν οι ανωτέρω εορτές συμπέσουν ημέρα Σάββατο ή Κυριακή, καταλύεται το κρασί και το λάδι.
Επισημάνσεις
† Κάθε Σάββατο και Κυριακή όλου του έτους καταλύεται υποχρεωτικά το λάδι, εκτός από το Μέγα Σάββατο.
† Εκτός από τις ημέρες νηστείας της Τετάρτης και της Παρασκευής, για τα μοναστήρια υπάρχει και η Δευτέρα καθ’ όλον το έτος.
† Στις περιπτώσεις που καθορίζει ο πνευματικός, προσωπικά στον κάθε εξομολογούμενο γίνεται η υποδεικνυόμενη νηστεία.
Με τη νηστεία ο πιστός απελευθερώνεται ενώπιον του Θεού, ειδικότερα εφόσον κατανοεί ότι το πράττει ελεύθερα και χωρίς εξαναγκασμό, με δεδομένο ότι η χριστιανική θρησκεία ουδέποτε περιφρόνησε την τροφή και ρυθμίζει τον τρόπο, τον χρόνο, την ποιότητα, την ποσότητα και τη διάθεση με την οποία γίνεται η νηστεία. Επιπλέον, η νηστεία συντελεί στην υγεία του πιστού και με λίγη φαντασία και τέχνη μπορεί να αποτελέσει μια εξαιρετική εναλλακτική διατροφή.
Ωστόσο υπάρχουν και οι απόλυτες μορφές νηστείας, έξω από τους τυπικούς κανόνες. Για παράδειγμα, υπάρχουν οι μοναχοί ασκητές, οι υπέρμαχοι του αναχωρητισμού, οι οποίοι επιδίδονται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ξηροφαγία, ένα είδος απόλυτης νηστείας, ως ένα μέσο να προσεγγίσουν ακόμη περισσότερο το θείο και την αδιάλειπτη προσευχή. Συνήθως τρέφονται με αγριόχορτα, βλαστάρια δέντρων, φακές και όσπρια βρεγμένα, μέλι, και κυρίως με «παξαμάν», δηλαδή βρεγμένο παξιμάδι. Γι’ αυτούς ήταν και είναι φυσικό να μην τρώνε «μαγείρευμα», δηλαδή μαγειρεμένο φαγητό, καθώς «διάγουν βίον άπυρον», χωρίς να ανάβουν ποτέ φωτιά για να μαγειρέψουν.
Όπως επισημάναμε, σχεδόν οι μισές ημέρες του χρόνου είναι νηστεία. Όμως, νηστεία από νηστεία έχει διαφορά. Υπάρχουν οι καταλύσιμες ημέρες, οι νηστίσιμες και οι αλάδωτες – όλες οι Δευτέρες, Τετάρτες και Παρασκευές του χρόνου και όλες οι ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και του Δεκαπενταύγουστου, πλην των Σαββάτων και των Κυριακών. Πρέπει να επισημάνουμε ότι τα οστρακοειδὴ και τα μαλάκια θεωρούνται λαδερά φαγητά, ακόμα και αν δεν έχουν μαγειρευτεί με λάδι, επομένως σε μια αλάδωτη ημέρα δεν μπορεί κάποιος που θέλει να νηστεύει να καταλύσει από αυτά, όπως δεν μπορεί να φάει κρέας, αυγό ή ψάρι για αλάδωτο (αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε περιπτώσεις ασθενειών και ανάγκης).
Τετάρτη & Παρασκευή
† Όλες τις ημέρες του έτους, την Τετάρτη και την Παρασκευή νηστεύουμε από κρέας, αυγά, ψάρια, γαλακτοκομικά, λάδι και κρασί, εκτός κι αν συμπίπτουν με την εορτή κάποιου Αγίου.
Νηστεία των Χριστουγέννων (40 ημέρες)
† Από την 15η Νοεμβρίου μέχρι την 24η Δεκεμβρίου.
† Όλες τις ημέρες νηστεύουμε από κρέας, αυγά, ψάρια και γαλακτοκομικά, ενώ τις Τετάρτες και τις Παρασκευές νηστεύουμε επιπλέον το λάδι και το κρασί, εκτός κι αν συμπέσει εορτή κάποιου Αγίου.
† Την παραμονή των Χριστουγέννων (24 Δεκεμβρίου) ακολουθούμε ξηροφαγία (αλάδωτο).
† Τα Σαββατοκύριακα από 21η Νοεμβρίου (Εισόδια Θεοτόκου) μέχρι 12 Δεκεμβρίου (Αγίου Σπυρίδωνος) γίνεται κατάλυση ψαριού.
Νηστεία Τριωδίου
† Από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι την Κυριακή του Ασώτου (1η εβδομάδα Αποκριάς) τρώμε τα πάντα, ακόμη και Τετάρτη και Παρασκευή.
† Από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή του Ασώτου μέχρι την Κυριακή των Απόκρεω (2η εβδομάδα Αποκριάς) έχουμε κανονική εβδομάδα, με κατάλυση στα πάντα, πλην Τετάρτης και Παρασκευής, που είναι αλάδωτες.
† Την τρίτη εβδομάδα της Αποκριάς, από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή των Απόκρεω (κατά την οποία λήγει η κατάλυση κρέατος, εξ ου και η ονομασία) μέχρι την Κυριακή της Τυρινής, τρώγονται όλα εκτός του κρέατος, ακόμα και Τετάρτη και Παρασκευή. Ονομάζεται και εβδομάδα της Τυρινής, καθώς τηρείται λευκή νηστεία, δηλαδή καταλύονται λάδι, ψάρι, γαλακτερά και κρασί.
† Από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Κυριακή των Βαΐων, η κυρίως νηστεία.
† Όλη η εβδομάδα είναι αλάδωτη, εκτός από τα Σαββατοκύριακα που καταλύεται λάδι και κρασί.
† Εάν συμπέσει εορτή μεγάλου ή τοπικού Αγίου μέσα στη Μ. Σαρακοστή (π.χ. Τιμίου Προδρόμου, Τεσσαράκοντα Αγίων κ.λπ.), καταλύεται λάδι και κρασί.
† Του Ευαγγελισμού – όποια μέρα και αν πέσει– και την Κυριακή των Βαΐων, καταλύεται το ψάρι.
Νηστεία Μεγάλης Εβδομάδος (6 ημέρες)
† Από τη Μεγάλη Δευτέρα μέχρι το Μέγα Σάββατο η αυστηρή νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδος, κατά την οποία τρώγονται μόνο αλάδωτα.
Νηστεία Αγίων Αποστόλων
† Η νηστεία αυτή ρυθμίζεται από το Πάσχα. Όσο πιο νωρίς πέσει το Πάσχα, τόσο περισσότερες μέρες διαρκεί η νηστεία. Όσο αργότερα πέσει το Πάσχα, τόσο λιγότερες οι μέρες νηστείας (σε κάποιες περιπτώσεις, δεν έχουμε καμία μέρα νηστείας). Αρχίζει από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων (οποιαδήποτε ημερομηνία πέσει) και διαρκεί μέχρι την 28η Ιουνίου (παραμονή των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου).
† Όλες τις ημέρες νηστεύουμε από κρέας, αυγά και γαλακτερά.
† Όλες τις ημέρες κατάλυση σε λάδι και κρασί πλην Τετάρτης και Παρασκευής.
† Τετάρτη και Παρασκευή νηστεύουμε από λάδι και κρασί, εκτός κι αν συμπέσει εορτή κάποιου Αγίου.
† Τα Σαββατοκύριακα μέχρι την 24η Ιουνίου, στο Γενέθλιο του Τιμίου Προδρόμου, γίνεται κατάλυση ψαριού. Aνήμερα της εορτής των Αγίων Αποστόλων (29 Ιουνίου), κατάλυση ψαριού.
† Αρχίζει από την 1η Αυγούστου και διαρκεί μέχρι τη 14η Αυγούστου.
† Όλες τις ημέρες νηστεύουμε από κρέας, αυγά, γαλακτερά, λάδι και κρασί.
† Τα Σαββατοκύριακα κατάλυση σε λάδι και κρασί.
† Την 6η Αυγούστου, της Μεταμορφώσεως, οποιαδήποτε ημέρα και αν πέσει, κατάλυση ψαριού.
Ημέρες που καταλύονται τα πάντα
† Όλες οι ημέρες του έτους εκτός Τετάρτης και Παρασκευής και των καθιερωμένων νηστειών.
† Το Δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων, από τα Χριστούγεννα μέχρι και την προπαραμονή των Θεοφανίων (4 Ιανουαρίου), συν τα Θεοφάνια.
† Την εβδομάδα μεταξύ Κυριακής Τελώνου και Φαρισαίου και Κυριακής του Ασώτου.
† Την εβδομάδα της Τυρινής, από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή της Απόκρεω μέχρι την Κυριακή της Τυρινής, γίνεται κατάλυση στα πάντα πλην κρέατος.
† Την εβδομάδα της Διακαινησίμου, από το Πάσχα μέχρι την Κυριακή του Θωμά.
† Την εβδομάδα του Αγίου Πνεύματος, από την Πεντηκοστή μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων.
Κατάλυση ψαριού
† Όλες τις παρακάτω εορτές, όταν συμπέσουν με ημέρα νηστείας, καταλύεται το ψάρι:
7η Ιανουαρίου, Σύναξη Αγίου Ιωάννου Προδρόμου
2α Φεβρουαρίου, της Υπαπαντής
25η Μαρτίου, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
24η Ιουνίου, Γενέθλιο Τιμίου Προδρόμου
29η Ιουνίου, Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου
6η Αυγούστου, Μεταμόρφωση του Κυρίου
15η Αυγούστου, Κοίμηση της Θεοτόκου
8η Σεπτεμβρίου, Γέννηση της Θεοτόκου
14η Νοεμβρίου, Αγίου Αποστόλου Φιλίππου
21η Νοεμβρίου, Εισόδια της Θεοτόκου
Κυριακή των Βαΐων
και δύο ημέρες του Πεντηκοσταρίου:
Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής
Τετάρτη της αποδόσεως του Πάσχα (προ της Αναλήψεως).
Σε όλες τις παρακάτω εορτές, όταν συμπέσουν με ημέρα νηστείας, καταλύεται το κρασί και το λάδι:
Ιανουαρίου: 11η, 16η, 17η, 18η, 20ή, 22α, 25η, 27η, 30ή
Φεβρουαρίου: 8η, 10η, 11η, 17η, 24η
Μαρτίου: 9η, 26η
Απριλίου: 23η, 25η, 30ή
Μαΐου: 2α, 8η, 15η, 21η, 25η
Ιουνίου: 8η, 11η, 30ή
Ιουλίου: 1η, 2α, 17η, 20ή, 22α, 25η, 26η, 27η
Αυγούστου: 31η
Σεπτεμβρίου: 1η, 9η, 13η, 20ή, 23η, 26η
Οκτωβρίου: 6η, 18η, 23η, 26η
Νοεμβρίου: 1η, 8η, 12η, 13η, 16η, 25η, 30ή
Δεκεμβρίου: 4η, 5η, 6η, 9η, 12η, 15η, 17η, 20ή
† Κατάλυση γίνεται επιπλέον σε όλους τους κατά τόπον εορταζομένους Αγίους.
Ημέρες ξηροφαγίας
5η Ιανουαρίου, παραμονή των Θεοφανίων
29η Αυγούστου, Αποτομή Τιμίας Κεφαλής Ιωάννου του Προδρόμου
14η Σεπτεμβρίου, Ύψωση Τιμίου Σταυρού
24η Δεκεμβρίου, παραμονή Χριστουγέννων
† Όταν οι ανωτέρω εορτές συμπέσουν ημέρα Σάββατο ή Κυριακή, καταλύεται το κρασί και το λάδι.
Επισημάνσεις
† Κάθε Σάββατο και Κυριακή όλου του έτους καταλύεται υποχρεωτικά το λάδι, εκτός από το Μέγα Σάββατο.
† Εκτός από τις ημέρες νηστείας της Τετάρτης και της Παρασκευής, για τα μοναστήρια υπάρχει και η Δευτέρα καθ’ όλον το έτος.
† Στις περιπτώσεις που καθορίζει ο πνευματικός, προσωπικά στον κάθε εξομολογούμενο γίνεται η υποδεικνυόμενη νηστεία.
Άννα Γονίδη
gastronomos
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.