Και τα δύο προέρχονται από τους ιδιοκτήτες του.
Πριν γίνει ο Κορυδαλλός που ξέρουμε σήμερα, πριν χτιστούν φυλακές, σχολεία και σπίτια, πριν γεμίσει ζωή, υπήρχε μια γη με εντελώς άλλα ονόματα. Η περιοχή δεν λεγόταν Κορυδαλλός. Ονομαζόταν Κουτσικάρι. Κι ύστερα… Παχύ.
Το «Κουτσικάρι» βγήκε από το επίθετο του Εμμανουήλ Κουτσικάρη, πρώην δημάρχου Αθηναίων και ιδιοκτήτη μιας τεράστιας έκτασης στην περιοχή. Ο Κουτσικάρης είχε αγοράσει τη γη στις παρυφές του Πειραιά και της Αθήνας και εκεί, μέσα στη φύση, στα αμπέλια και στους θάμνους, άρχισε να σχηματίζεται μια μικρή κοινότητα. Ένας τόπος χωρίς δρόμους, χωρίς σχέδιο πόλης, χωρίς ηλεκτρισμό — αλλά με όνομα.
Το 1875, ο Κουτσικάρης πούλησε ολόκληρη την έκταση σε έναν πλούσιο έμπορο, τον Γεώργιο Παχύ. Η περιοχή απέκτησε αμέσως νέο όνομα: «Παχύ». Έτσι απλά. Όχι γιατί έγινε παχύτερη, αλλά γιατί άλλαξε χέρια. Κι έτσι γεννήθηκε ένα από τα πιο περίεργα toponymika φαινόμενα της Αθήνας: μια περιοχή που άλλαζε όνομα ανάλογα με τον ιδιοκτήτη της.
Και οι δύο αυτές ονομασίες —Κουτσικάρι και Παχύ— κράτησαν για δεκαετίες. Οι παλιότεροι θυμούνται τους τίτλους ιδιοκτησίας, τα συμβόλαια και τα γράμματα να γράφουν «στη συνοικία Παχύ» ή «στο χωράφι του Κουτσικάρη». Ακόμα και οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας που εγκαταστάθηκαν εκεί μετά το 1922, στα ίδια χωράφια, είχαν ακούσει τις παλιές ονομασίες από τους ντόπιους.
Μετά το 1912, όταν ο Παχύς πέθανε, οι κόρες του άρχισαν να πουλούν τα κομμάτια της γης. Το χώμα έγινε οικόπεδα. Οι πεδιάδες έγιναν σπίτια. Κι όταν ήρθε η ώρα για επίσημο όνομα, γύρισαν στο παρελθόν. Βαθιά στο παρελθόν.
Και ξαφνικά, το μέρος ονομάστηκε ξανά Κορυδαλλός — από την αρχαία τοποθεσία που υπήρχε εκεί, από τον μικρό λόφο με τα πουλιά, από μια Αθήνα που είχε ξεχαστεί. Το νέο όνομα, αν και αρχαίο, ήταν καινούριο για τους κατοίκους. Και όμως, κόλλησε. Και έμεινε.
Σήμερα, αν πεις «μένω στον Κουτσικάρι» ή «είμαι από το Παχύ», σε κοιτάνε σαν να ήρθες από άλλη εποχή. Αλλά κάποτε, ήταν αυτό που έλεγαν όλοι. Για έναν τόπο που αλλάζει χέρια, αλλά δεν αλλάζει ψυχή.
Το «Κουτσικάρι» βγήκε από το επίθετο του Εμμανουήλ Κουτσικάρη, πρώην δημάρχου Αθηναίων και ιδιοκτήτη μιας τεράστιας έκτασης στην περιοχή. Ο Κουτσικάρης είχε αγοράσει τη γη στις παρυφές του Πειραιά και της Αθήνας και εκεί, μέσα στη φύση, στα αμπέλια και στους θάμνους, άρχισε να σχηματίζεται μια μικρή κοινότητα. Ένας τόπος χωρίς δρόμους, χωρίς σχέδιο πόλης, χωρίς ηλεκτρισμό — αλλά με όνομα.
Το 1875, ο Κουτσικάρης πούλησε ολόκληρη την έκταση σε έναν πλούσιο έμπορο, τον Γεώργιο Παχύ. Η περιοχή απέκτησε αμέσως νέο όνομα: «Παχύ». Έτσι απλά. Όχι γιατί έγινε παχύτερη, αλλά γιατί άλλαξε χέρια. Κι έτσι γεννήθηκε ένα από τα πιο περίεργα toponymika φαινόμενα της Αθήνας: μια περιοχή που άλλαζε όνομα ανάλογα με τον ιδιοκτήτη της.
Και οι δύο αυτές ονομασίες —Κουτσικάρι και Παχύ— κράτησαν για δεκαετίες. Οι παλιότεροι θυμούνται τους τίτλους ιδιοκτησίας, τα συμβόλαια και τα γράμματα να γράφουν «στη συνοικία Παχύ» ή «στο χωράφι του Κουτσικάρη». Ακόμα και οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας που εγκαταστάθηκαν εκεί μετά το 1922, στα ίδια χωράφια, είχαν ακούσει τις παλιές ονομασίες από τους ντόπιους.
Μετά το 1912, όταν ο Παχύς πέθανε, οι κόρες του άρχισαν να πουλούν τα κομμάτια της γης. Το χώμα έγινε οικόπεδα. Οι πεδιάδες έγιναν σπίτια. Κι όταν ήρθε η ώρα για επίσημο όνομα, γύρισαν στο παρελθόν. Βαθιά στο παρελθόν.
Και ξαφνικά, το μέρος ονομάστηκε ξανά Κορυδαλλός — από την αρχαία τοποθεσία που υπήρχε εκεί, από τον μικρό λόφο με τα πουλιά, από μια Αθήνα που είχε ξεχαστεί. Το νέο όνομα, αν και αρχαίο, ήταν καινούριο για τους κατοίκους. Και όμως, κόλλησε. Και έμεινε.
Σήμερα, αν πεις «μένω στον Κουτσικάρι» ή «είμαι από το Παχύ», σε κοιτάνε σαν να ήρθες από άλλη εποχή. Αλλά κάποτε, ήταν αυτό που έλεγαν όλοι. Για έναν τόπο που αλλάζει χέρια, αλλά δεν αλλάζει ψυχή.
Γρηγόρης Κεντητός
sportime
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.