οι σκηνές και οι λέξεις που προκάλεσαν αναστάτωση...
Στις 23 Αυγούστου 1931 τέσσερις θεατές του θεάτρου «Περοκέ» επιχείρησαν να σκοτώσουν επί σκηνής τον Βασίλη Αυλωνίτη γιατί σατίριζε τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Οι σφαίρες δεν βρήκαν τον σπουδαίο ηθοποιό, αλλά έναν τεχνικό του θεάτρου, τον 35χρονο Παναγιώτη Μωραΐτη, ο οποίος είχε βγει προς τη σκηνή για να δει τι συμβαίνει.
Ο Αυλωνίτης έτρεξε στα αποχωρητήρια του θεάτρου για να κρυφτεί και να αποφύγει τα χειρότερα, στη συνέχεια, δε, πήδηξε από ένα παράθυρο και έφυγε τρέχοντας για το σπίτι του. «Θα περάσουν πολλά χρόνια για να βγω σε αθηναϊκή σκηνή» δήλωνε στους ανθρώπους του και στους δημοσιογράφους.
Οι θεατές νόμιζαν στην αρχή πως επρόκειτο για νούμερο της επιθεώρησης. Αλλά μετά τον πρώτο πυροβολισμό ακολούθησαν και άλλοι από τη μεριά της πλατείας. Όπως ήταν φυσικό, επικράτησε πανζουρλισμός. Ο θιασάρχης Νίκος Σύλβας δεν ήξερε ποιον να πρωτοκαθησυχάσει, ενώ από τους πυροβολισμούς τραυματίστηκαν ο λογιστής του θεάτρου Νικόλαος Λαγκαδάς, ο ηλεκτρολόγος Κλαύδιος Χατζηγεωργίου και η ηθοποιός Διαλεχτή Ρούσσου.
Οι δράστες ήταν θερμόαιμοι οπαδοί του Βενιζέλου, που προσπάθησαν με αυτόν τον τρόπο να υπερασπιστούν τη φήμη του πρωθυπουργού. Μάλιστα, ένας από αυτούς είχε προηγούμενα με τον νόμο, αφού είχε καταδικαστεί στο παρελθόν για φόνο. Το συμβάν έφερε μεγάλη πολιτική αντιπαράθεση. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και του Λαϊκού Κόμματος, Παναγής Τσαλδάρης, εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση στην κυβέρνηση και η πολιτική αντιπαράθεση κράτησε ολόκληρες εβδομάδες.
Παρά το αιματηρό επεισόδιο, το θέατρο συνέχισε λίγες ημέρες μετά τις παραστάσεις και αφού πρώτα αφαιρέθηκαν από το έργο τα λόγια που είχαν προκαλέσει τον θυμό των βενιζελικών. Η προληπτική λογοκρισία που επιβλήθηκε ήταν από τις δυσμενέστερες επιπτώσεις εκείνου του περιστατικού. Τη λογοκρισία αυτή επέβαλαν τα επαγγελματικά σωματεία (Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων, Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος και Σωματείο Τεχνικών Θεάτρου) προκειμένου να περιοριστούν οι σκηνές και οι λέξεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν νέα αναστάτωση.
Ως ηθικός αυτουργός των γεγονότων θεωρήθηκε ο Παύλος Γυπάρης, για τον οποίο εκδόθηκε και ένταλμα σύλληψης, αλλά ουδέποτε συνελήφθη. Όσον αφορά τον Αυλωνίτη, μπορεί να γλίτωσε από θαύμα, αλλά, όπως έλεγε ο ίδιος, δεν κατάφερε ποτέ να ξεπεράσει το αιματηρό συμβάν. Μέχρι το τέλος της ζωής του ένιωθε τύψεις για τον άνθρωπο που χάθηκε άδικα εξαιτίας της σάτιρας.
Οι σφαίρες δεν βρήκαν τον σπουδαίο ηθοποιό, αλλά έναν τεχνικό του θεάτρου, τον 35χρονο Παναγιώτη Μωραΐτη, ο οποίος είχε βγει προς τη σκηνή για να δει τι συμβαίνει.
Ο Αυλωνίτης έτρεξε στα αποχωρητήρια του θεάτρου για να κρυφτεί και να αποφύγει τα χειρότερα, στη συνέχεια, δε, πήδηξε από ένα παράθυρο και έφυγε τρέχοντας για το σπίτι του. «Θα περάσουν πολλά χρόνια για να βγω σε αθηναϊκή σκηνή» δήλωνε στους ανθρώπους του και στους δημοσιογράφους.
Οι θεατές νόμιζαν στην αρχή πως επρόκειτο για νούμερο της επιθεώρησης. Αλλά μετά τον πρώτο πυροβολισμό ακολούθησαν και άλλοι από τη μεριά της πλατείας. Όπως ήταν φυσικό, επικράτησε πανζουρλισμός. Ο θιασάρχης Νίκος Σύλβας δεν ήξερε ποιον να πρωτοκαθησυχάσει, ενώ από τους πυροβολισμούς τραυματίστηκαν ο λογιστής του θεάτρου Νικόλαος Λαγκαδάς, ο ηλεκτρολόγος Κλαύδιος Χατζηγεωργίου και η ηθοποιός Διαλεχτή Ρούσσου.
Οι δράστες ήταν θερμόαιμοι οπαδοί του Βενιζέλου, που προσπάθησαν με αυτόν τον τρόπο να υπερασπιστούν τη φήμη του πρωθυπουργού. Μάλιστα, ένας από αυτούς είχε προηγούμενα με τον νόμο, αφού είχε καταδικαστεί στο παρελθόν για φόνο. Το συμβάν έφερε μεγάλη πολιτική αντιπαράθεση. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και του Λαϊκού Κόμματος, Παναγής Τσαλδάρης, εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση στην κυβέρνηση και η πολιτική αντιπαράθεση κράτησε ολόκληρες εβδομάδες.
Παρά το αιματηρό επεισόδιο, το θέατρο συνέχισε λίγες ημέρες μετά τις παραστάσεις και αφού πρώτα αφαιρέθηκαν από το έργο τα λόγια που είχαν προκαλέσει τον θυμό των βενιζελικών. Η προληπτική λογοκρισία που επιβλήθηκε ήταν από τις δυσμενέστερες επιπτώσεις εκείνου του περιστατικού. Τη λογοκρισία αυτή επέβαλαν τα επαγγελματικά σωματεία (Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων, Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος και Σωματείο Τεχνικών Θεάτρου) προκειμένου να περιοριστούν οι σκηνές και οι λέξεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν νέα αναστάτωση.
Ως ηθικός αυτουργός των γεγονότων θεωρήθηκε ο Παύλος Γυπάρης, για τον οποίο εκδόθηκε και ένταλμα σύλληψης, αλλά ουδέποτε συνελήφθη. Όσον αφορά τον Αυλωνίτη, μπορεί να γλίτωσε από θαύμα, αλλά, όπως έλεγε ο ίδιος, δεν κατάφερε ποτέ να ξεπεράσει το αιματηρό συμβάν. Μέχρι το τέλος της ζωής του ένιωθε τύψεις για τον άνθρωπο που χάθηκε άδικα εξαιτίας της σάτιρας.
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.