«Γενικός επίτροπος της Αρχής της Φιλικής Εταιρείας»
«Αλέξανδρος Υψηλάντης. Γενικός επίτροπος της Αρχής της Φιλικής Εταιρείας». Στο Πεδίον του Άρεως στο κέντρο της Αθήνας βρίσκεται ένα μνημείο κλασικιστικού τύπου, το οποίο έχει πέσει πολλές φορές… θύμα βανδαλισμού. Πιο συχνό «αστείο» είναι να ζωγραφίζουν μουστάκι στο πρόσωπο του άνδρα που αναπαρίσταται στο νεκρικό του κρεβάτι. Τι και αν πρόκειται για το μοναδικό παράδειγμα «κοιμώμενης» επί σαρκοφάγου ανδρικής μορφής στην Ελλάδα και αποδίδεται στον γλύπτη Λεωνίδα Δρόση;
Το μνημείο βρίσκεται μπροστά από το ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών· εκεί έχουν τοποθετηθεί τα οστά του Αλέξανδρου Υψηλάντη, ο οποίος πέθανε στις 31 Ιανουαρίου 1828.
Ίσως ο γλύπτης να φαντάστηκε τον «μονόχειρα πρίγκιπα» στο κρεβάτι του πανδοχείου στην οδό Λαντ Στράσε στη Βιέννη, όπου πέρασε τους τελευταίους δύο μήνες της ζωής του μετά από 10 χρόνια στις τρομερές φυλακές του Μούνκατς της Oυγγαρίας – εκεί κρατούνταν ως επικίνδυνος επαναστάτης μετά τη συντριβή των Ιερολοχιτών στο Δραγατσάνι.
Αυτός που έχασε ένα του χέρι στη Μάχη της Δρέσδης (27 Αυγούστου 1813), στους πολέμους κατά του Ναπολέοντα. Χαρακτηριστικός είναι ο πίνακας του Πέτερ φον Ες που τον δείχνει να διασχίζει τον ποταμό Προύθο κρατώντας τη σημαία με το ένα χέρι και το άλλο μανίκι της στολής του Ιερολοχίτη να είναι διπλωμένο προς το στέρνο. Μπαίνοντας στο Ιάσιο κήρυξε την επανάσταση.
Τα οστά του Αλέξανδρου Υψηλάντη μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα από τη Βιέννη το 1964, ύστερα από πολύχρονο αγώνα του σπουδαίου καθηγητή Πολύχρονη Ενεπεκίδη· για τρεις μήνες βρίσκονταν στα αζήτητα του τότε αεροδρομίου του Ελληνικού, σ’ ένα πλαστικό κιβώτιο, προτού να γίνει τελικά η ταφή.
Η δε καρδιά του, όπως και η καρδιά του αδελφού του Γεώργιου, βρίσκονται σε ασημένιες ληκύθους, σε ειδική προθήκη που έχει τοποθετηθεί αριστερά του δεσποτικού θρόνου στο παρεκκλήσι των Ταξιαρχών στην οδό Στησιχόρου, πίσω από το Προεδρικό Μέγαρο και το Μέγαρο Μαξίμου.
Η καρδιά
Λέγεται ότι μετά το θάνατό του ο Αλέξανδρος Υψηλάντης επιθυμούσε η καρδιά του να επιστρέψει στην Ελλάδα. Έτσι, το 1843 ο αδελφός του Γεώργιος υπέβαλε αίτημα στον βασιλιά Όθωνα – η ταρίχευση καρδιών ήταν της… μόδας εκείνη την εποχή, έστω και αν δεν το αποδέχεται η Ορθόδοξη Εκκλησία.
Πράγματι, στις 3 Απριλίου 1843 η καρδιά τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια επίσημης τελετής στην Αγία Ειρήνη που τότε ήταν μητροπολιτικός ναός. Το 1854, έτος της μεγάλης επιδημίας χολέρας στην Αττική, η Μαρία Υψηλάντη, σύζυγος του Γεώργιου, το γένος Μουρούζη, πρωτοστάτησε μαζί με τη βασίλισσα Αμαλία στην ίδρυση ορφανοτροφείου για τα ορφανά της επιδημίας. Το κτήριο έγινε στη συμβολή των οδών Λυκείου και Στησιχόρου λαμβάνοντας το όνομα της βασίλισσας. Δίπλα του ακριβώς χτίστηκε το μικρό εκκλησάκι των Ταξιαρχών, στο οποίο μεταφέρθηκαν οι δύο καρδιές.
Φημολογείται βέβαια ότι υπάρχει επιστολή σύμφωνα με την οποία η Μαρία Υψηλάντη δεν επιθυμούσε οι καρδιές των δύο αδελφών να βρίσκονται σε κοινή θέα στο ναό, και αυτό διότι «το έθνος εφέρθη αγνώμονα προς αυτούς»!
Έτσι τις εμπιστεύτηκε στον ιερέα του ναού, ο οποίος τις έκρυψε εντός του ιερού, πιθανότατα κοντά στην Αγία Πρόθεση. Ύστερα από χρόνια κάποιος άλλος εφημέριος ανακάλυψε την κρύπτη και αποφασίστηκε να τοποθετηθούν μεταφερθούν στο εσωτερικό της εκκλησίας, ως εθνικά κειμήλια. Η οικογένεια Υψηλάντη
Στη μία πλευρά του τάφου του Αλέξανδρου είναι σμιλεμένο το οικόσημο της οικογένειας Υψηλάντη: Ο φοίνικας αναγεννάται από την τέφρα αλλά αντί για στέμμα φέρει σκούφο με τα διάσημα του Ιερού Λόχου.
Φαναριώτικη μεν η οικογένεια (τα μέλη της μετά τα μέσα του 18ου αιώνα έφεραν τον τίτλο του πρίγκιπα), αλλά με καταγωγή από το Υψήλ’ του Όφη, ανατολικά της Τραπεζούντας – ίδιοι θεωρούσαν ότι είχαν δεσμούς με τους Ξιφιλίνους (ή Ξιφιάρες ή Ξιφιράντας) της βυζαντινής εποχής.
Μια από τις άγνωστες πτυχές της ιστορίας τους είναι ότι η Φιλική Εταιρεία ήταν αυτή που επωμίστηκε αρχικά το κόστος της επανάστασης. Στο στάδιο της προετοιμασίας κατάφερε να συγκεντρώσει μέσω εράνων στη Ρωσία και στις παραδουνάβιες χώρες ένα σημαντικό ποσό.
Η μυστική οργάνωση, στην αρχηγία της οποίας ήταν από το 1820 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, είχε μέλη και πλούσιους ομογενείς που έβαλαν βαθιά το χέρι στην τσέπη, όπως ο Παναγιώτης Σέκερης και ο Γεώργιος Λεβέντης, οι οποίοι τελικά πέθαναν πάμπτωχοι στην απελευθερωμένη πλέον Ελλάδα.
Όταν όμως τα χρήματα του εράνου εξαντλήθηκαν προτού ακόμα υψωθεί η σημαία στο Ιάσιο, όλοι στράφηκαν στον πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη ζητώντας να βρει μία λύση ώστε να γεμίσει το Επαναστατικό Ταμείο.
Έτσι, αφού εκποίησε ένα μεγάλο μέρος της οικογενειακής περιουσίας, διέθεσε για τις πολεμικές δαπάνες 5 εκατ. γρόσια, ένα τεράστιο για την εποχή ποσό.
Στη συνέχεια η Ελισάβετ Υψηλάντη, η επονομαζόμενη «Πρωτομάνα των Φιλικών», εκτός από τη βοήθεια που προσέφερε για την προετοιμασία του αγώνα, διέθεσε και ό,τι είχε απομείνει από την οικογενειακή περιουσία και δεν είχε δημευθεί από τον σουλτάνο. Πουλήθηκαν ακίνητα και κοσμήματα και μαζί με μετρητά εστάλησαν στους επαναστάτες.
Η Μάνα του Αλέξανδρου, «διέθεσε» και άλλους τέσσερις γιους: τον Δημήτριο, τον Νικόλαο, τον Γεώργιο και τον Γρηγόριο, που λίγο ή πολύ συμμετείχαν στην επανάσταση.
Το μνημείο βρίσκεται μπροστά από το ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών· εκεί έχουν τοποθετηθεί τα οστά του Αλέξανδρου Υψηλάντη, ο οποίος πέθανε στις 31 Ιανουαρίου 1828.
Ίσως ο γλύπτης να φαντάστηκε τον «μονόχειρα πρίγκιπα» στο κρεβάτι του πανδοχείου στην οδό Λαντ Στράσε στη Βιέννη, όπου πέρασε τους τελευταίους δύο μήνες της ζωής του μετά από 10 χρόνια στις τρομερές φυλακές του Μούνκατς της Oυγγαρίας – εκεί κρατούνταν ως επικίνδυνος επαναστάτης μετά τη συντριβή των Ιερολοχιτών στο Δραγατσάνι.
Αυτός που έχασε ένα του χέρι στη Μάχη της Δρέσδης (27 Αυγούστου 1813), στους πολέμους κατά του Ναπολέοντα. Χαρακτηριστικός είναι ο πίνακας του Πέτερ φον Ες που τον δείχνει να διασχίζει τον ποταμό Προύθο κρατώντας τη σημαία με το ένα χέρι και το άλλο μανίκι της στολής του Ιερολοχίτη να είναι διπλωμένο προς το στέρνο. Μπαίνοντας στο Ιάσιο κήρυξε την επανάσταση.
Η δε καρδιά του, όπως και η καρδιά του αδελφού του Γεώργιου, βρίσκονται σε ασημένιες ληκύθους, σε ειδική προθήκη που έχει τοποθετηθεί αριστερά του δεσποτικού θρόνου στο παρεκκλήσι των Ταξιαρχών στην οδό Στησιχόρου, πίσω από το Προεδρικό Μέγαρο και το Μέγαρο Μαξίμου.
Η καρδιά
Λέγεται ότι μετά το θάνατό του ο Αλέξανδρος Υψηλάντης επιθυμούσε η καρδιά του να επιστρέψει στην Ελλάδα. Έτσι, το 1843 ο αδελφός του Γεώργιος υπέβαλε αίτημα στον βασιλιά Όθωνα – η ταρίχευση καρδιών ήταν της… μόδας εκείνη την εποχή, έστω και αν δεν το αποδέχεται η Ορθόδοξη Εκκλησία.
Πράγματι, στις 3 Απριλίου 1843 η καρδιά τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια επίσημης τελετής στην Αγία Ειρήνη που τότε ήταν μητροπολιτικός ναός. Το 1854, έτος της μεγάλης επιδημίας χολέρας στην Αττική, η Μαρία Υψηλάντη, σύζυγος του Γεώργιου, το γένος Μουρούζη, πρωτοστάτησε μαζί με τη βασίλισσα Αμαλία στην ίδρυση ορφανοτροφείου για τα ορφανά της επιδημίας. Το κτήριο έγινε στη συμβολή των οδών Λυκείου και Στησιχόρου λαμβάνοντας το όνομα της βασίλισσας. Δίπλα του ακριβώς χτίστηκε το μικρό εκκλησάκι των Ταξιαρχών, στο οποίο μεταφέρθηκαν οι δύο καρδιές.
Φημολογείται βέβαια ότι υπάρχει επιστολή σύμφωνα με την οποία η Μαρία Υψηλάντη δεν επιθυμούσε οι καρδιές των δύο αδελφών να βρίσκονται σε κοινή θέα στο ναό, και αυτό διότι «το έθνος εφέρθη αγνώμονα προς αυτούς»!
Έτσι τις εμπιστεύτηκε στον ιερέα του ναού, ο οποίος τις έκρυψε εντός του ιερού, πιθανότατα κοντά στην Αγία Πρόθεση. Ύστερα από χρόνια κάποιος άλλος εφημέριος ανακάλυψε την κρύπτη και αποφασίστηκε να τοποθετηθούν μεταφερθούν στο εσωτερικό της εκκλησίας, ως εθνικά κειμήλια. Η οικογένεια Υψηλάντη
Στη μία πλευρά του τάφου του Αλέξανδρου είναι σμιλεμένο το οικόσημο της οικογένειας Υψηλάντη: Ο φοίνικας αναγεννάται από την τέφρα αλλά αντί για στέμμα φέρει σκούφο με τα διάσημα του Ιερού Λόχου.
Φαναριώτικη μεν η οικογένεια (τα μέλη της μετά τα μέσα του 18ου αιώνα έφεραν τον τίτλο του πρίγκιπα), αλλά με καταγωγή από το Υψήλ’ του Όφη, ανατολικά της Τραπεζούντας – ίδιοι θεωρούσαν ότι είχαν δεσμούς με τους Ξιφιλίνους (ή Ξιφιάρες ή Ξιφιράντας) της βυζαντινής εποχής.
Η μυστική οργάνωση, στην αρχηγία της οποίας ήταν από το 1820 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, είχε μέλη και πλούσιους ομογενείς που έβαλαν βαθιά το χέρι στην τσέπη, όπως ο Παναγιώτης Σέκερης και ο Γεώργιος Λεβέντης, οι οποίοι τελικά πέθαναν πάμπτωχοι στην απελευθερωμένη πλέον Ελλάδα.
Όταν όμως τα χρήματα του εράνου εξαντλήθηκαν προτού ακόμα υψωθεί η σημαία στο Ιάσιο, όλοι στράφηκαν στον πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη ζητώντας να βρει μία λύση ώστε να γεμίσει το Επαναστατικό Ταμείο.
Έτσι, αφού εκποίησε ένα μεγάλο μέρος της οικογενειακής περιουσίας, διέθεσε για τις πολεμικές δαπάνες 5 εκατ. γρόσια, ένα τεράστιο για την εποχή ποσό.
Στη συνέχεια η Ελισάβετ Υψηλάντη, η επονομαζόμενη «Πρωτομάνα των Φιλικών», εκτός από τη βοήθεια που προσέφερε για την προετοιμασία του αγώνα, διέθεσε και ό,τι είχε απομείνει από την οικογενειακή περιουσία και δεν είχε δημευθεί από τον σουλτάνο. Πουλήθηκαν ακίνητα και κοσμήματα και μαζί με μετρητά εστάλησαν στους επαναστάτες.
Η Μάνα του Αλέξανδρου, «διέθεσε» και άλλους τέσσερις γιους: τον Δημήτριο, τον Νικόλαο, τον Γεώργιο και τον Γρηγόριο, που λίγο ή πολύ συμμετείχαν στην επανάσταση.
pontosnews
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.