«αμαρτίες γονέων, παιδεύουσι τέκνα»
Αν αντιληφθούμε πως όλοι κουβαλάμε κάποια παιδικά τραύματα τα οποία μπορεί να μη δουλέψαμε και τα οποία προβάλλουμε στη συμπεριφορά μας πλέον ως ενήλικες, ίσως και να φτάσουμε να παραδεχθούμε με θάρρος κι αξιοπρέπεια πως είμαστε λίγο ή πολύ, όλοι, «κατεστραμμένοι».
Το «αμαρτίες γονέων, παιδεύουσι τέκνα» έχει ίσως τη μεγαλύτερη ισχύ που θα μπορούσε να έχει ποτέ ως ρητό, στις ενήλικες συμπεριφορές που δείχνουν πως έχουμε παιδικά τραύματα χωρίς να το έχουμε αντιληφθεί. Μπορεί κάποια από τα σημάδια συμπεριφορών που επικυρώνουν τα παιδικά τραύματα που κουβαλάμε πλέον ως ενήλικες, να μας ακούγονται υπερβολικά ή ειδικές περιπτώσεις, πολύ ειδικές για να τις οικειοποιηθούμε. Κι ίσως κάποια από αυτά να μην μπήκαμε ποτέ μα ποτέ στη διαδικασία να τα αναλύσουμε σε βάθος. Γιατί μας βολεύει; Ίσως και ναι.
Ο κλάδος της ψυχολογίας και δη οι ειδικοί στα συμπεριφορικά θέματα, ασχολούνται εκτενέστερα με το κομμάτι παιδικά τραύματα. Καταλήγουν δε, όλο και περισσότερο σε παθογένειες ενηλίκων οι οποίες έχουν βαθιές ρίζες στην παιδική ηλικία.
Αδυνατώ να εκφράσω τα συναισθήματά μου
Όσοι μεγάλωσαν σ’ ένα αυστηρό περιβάλλον με γονείς οι οποίοι ήταν συναισθηματικά απόντες, είτε λόγω υποχρεώσεων, είτε επειδή το επέλεξαν, πιθανότατα να μην εισέπραξαν στην παιδική τους ηλικία την εκφραστικότητα της αγάπης με κάθε μορφή. Μεγαλώνοντας, αδυνατούν να εκφράσουν την αγάπη, το νοιάξιμο και την οικειότητα σε κάθε διαπροσωπική τους σχέση. Κι ας το θέλουν κατά βάθος. Μπορεί οι ίδιοι ως γονείς να κρατούν απόσταση από τα δικά τους παιδιά. Μπορεί ως σύντροφοι να βάζουν κόκκινες γραμμές όταν κάποιος τους πλησιάζει συναισθηματικά, τόσο πολύ, που τους τρομάζει.
Τρέμω την απόρριψη και τα λάθη
Αν μεγαλώσαμε σε περιβάλλοντα όπου το λάθος δεν ήταν απλώς μη αποδεκτό αλλά ούτε καν θέμα προς συζήτηση, τότε ο φόβος της απόρριψης μεταφέρεται στη συμπεριφορά μας στην ενήλικη ζωή. Θεωρούμε πως δεν είμαστε αρκετά καλοί για οτιδήποτε κάνουμε. Υπάρχει μια μόνιμη αίσθηση ανασφάλειας ως προς το λάθος το οποίο ίσως οδηγήσει στην απόρριψη. Και τότε γκρεμίζονται κόσμοι ολόκληροι. Η αδυναμία να διαχειριστούμε ακόμη και την απόρριψή μας από έναν σύντροφο ξεκινά από το γεγονός πως ποτέ δεν κάναμε εξάσκηση στο να κάνουμε λάθη. Δε μας επέτρεψαν μέσα από τον εγωισμό της υπέρ-προστατευτικότητας να μάθουμε τι πάει να πει απόρριψη. Να τρώμε τα μούτρα μας, κοινώς. Να πέφτουμε και να μάθουμε να σηκωνόμαστε και πάλι.
Φοβάμαι τη δέσμευση
Ερωτεύεσαι αλλά φοβάσαι να δεσμευτείς. Αγαπάς, όμως φοβάσαι να εκφράσεις το μέγεθος της αγάπης σου. Φρενάρεις μπροστά σε μια σχέση που πάει με χίλια κι ας σε καλύπτει. Σε τρομάζει η ταχύτητα με την οποία μπορεί να συμβαίνουν τα πράγματα. Φοβάσαι τα «σ’ αγαπώ» και τα «σε θέλω στη ζωή μου». Πιστεύεις πως είναι όρκοι που αν τους πεις δε θα μπορείς να κάνεις πίσω αν κάτι αλλάξει στα συναισθήματά σου. Όλα κατάλοιπα παιδικών τραυμάτων με παιδιά που μεγάλωσαν πλάι σε γονείς που κρατούσαν αποστάσεις από κάθε παιδική ανάγκη για αγκαλιά.
Είμαι ένα αναποφάσιστο άτομο
Η αναποφασιστικότητα καλλιεργείται μέσα στην οικογένεια, σε πρώτη φάση, μεγαλώνοντας με μηδέν πρωτοβουλία στο να παίρνουμε αποφάσεις ή με το ν’ αμφισβητούνται κάθε τρεις και λίγο οι αποφάσεις που τολμήσαμε να πάρουμε ως παιδιά ακόμη και για πολύ απλά πράγματα. Μια συμπεριφορά που θα πατεντάρεις ως ενήλικας σε κάθε φάση της ζωής σου. Γιατί απλούστατα έτσι σου μάθανε να κάνεις. Μια μόνιμη »μίρλα» κι αμφιβολία ακόμη κι αν τα κίνητρα είναι από καθαρό ενδιαφέρον. Σκέψου, για παράδειγμα, έναν γονέα που έχει στείλει το παιδί του σε μια παιδική κατασκήνωση και στην επικοινωνία που καθημερινά έχουν, να επιμένει να ρωτά αν περνάει καλά με μια αίσθηση αμφιβολίας αν όντως περνάει καλά. Γκρεμίζεις αυτόματα την αποφασιστικότητα του παιδιού να γίνει ανεξάρτητο και να τολμήσει πράγματα. Αν αυτό γίνεται σε κάθε μικρή ή μεγάλη απόφαση που παίρνει ένα παιδί, τότε δεν είναι ν’ απορούμε πώς κάποιοι ως ενήλικες δεν μπορούμε ν’ αποφασίσουμε πού θα πάμε 5 μέρες διακοπές ή τι να φορέσουμε ή σε ποιο τραπέζι να καθίσουμε για να φάμε σ’ ένα εστιατόριο.
Αντιδρώ έντονα στην κριτική
Τραύμα παιδικής ηλικίας ατόμων που μεγάλωσαν με γονείς που επί μονίμου βάσεως έκριναν ή κατέκριναν το κάθε τι. Θυμός -και μάλιστα έντονος- προς κάθε απόπειρα κριτικής που μας ασκούν στην ενήλικη πια ζωή μας. Αντίδραση σε συντρόφους που ασκούν κριτική σε πράξεις μας. Αντίδραση σε φίλους και γνωστούς που κρίνουν αρνητικά αποφάσεις κι ενέργειές μας. Μια κατάσταση που χτυπάει κόκκινο κάθε φορά που θα τολμήσει μια κριτική να κάνει την εμφάνισή της.
Δε ζητάω συγνώμη εύκολα
Είναι δεδομένο πως θα διαφωνήσεις και θα έρθεις σε αντιπαράθεση ως ενήλικας στις σχέσεις σου με τους άλλους. Δεν είναι όμως δεδομένη η συγνώμη στις περιπτώσεις που σφάλεις απέναντι σε σύντροφο, παιδιά, φίλους και γενικά στους δικούς σου ανθρώπους. Αν ως παιδί δεν έμαθες να διαχειρίζεσαι με υγιή τρόπο τις συγκρούσεις με κυριότερο πρότυπο τους γονείς, ως ενήλικας ίσως παρατηρήσεις πως δυσκολεύεσαι να βρεις τρόπο να προσεγγίσεις τους άλλους έπειτα από μια διαφωνία.
Δεν αποδέχομαι τους άλλους γι΄αυτό που είναι
Ένα από τα πιο μεγάλα ίσως παιδικά τραύματα είναι αυτό της αδυναμίας μας ν’ αλλάξουμε στους γονείς μας οτιδήποτε μας ενοχλεί. Ως παιδιά είναι σχεδόν ακατόρθωτο να το κάνουμε, οπότε μαθαίνουμε να ζούμε με αυτό. Στην ενήλικη ζωή όμως τα πράγματα αλλάζουν. Αποκτούμε τον έλεγχο αλλά το κάνουμε βλακωδώς κι ανούσια. Παρατηρείται κυρίως στις ερωτικές σχέσεις όπου θα προσπαθήσουμε ν’ αλλάξουμε κατά τα δικά μας θέλω τους συντρόφους μας. Να ικανοποιήσουμε τις φοβίες μας σε όσα δεν μπορέσαμε ως παιδιά. Ν’ αλλάξουμε τους άλλους για να μη φοβόμαστε πια.
Τα τραύματα μιας παιδικής ηλικίας που κουβαλάει ένας ενήλικας στη συμπεριφορά είναι άλλοτε φανερά και γνωστά κι άλλοτε ύπουλα. Καραδοκούν στη γωνία και περιμένουν τη σωστή στιγμή για να σκάσουν μύτη. Μια άνιση μάχη μεταξύ υποσυνείδητου και συνειδητού με το υποσυνείδητο να κερδίζει τις πιο πολλές φορές.
Όλα όμως είναι στο χέρι μας. Εξαρτάται από εμάς και μόνο να τ’ αναγνωρίσουμε, να τ’ αναλύσουμε και να τ’ απλώσουμε να δουν το φως. Γιατί μόνο μέσα από τη διαφάνειά τους θα βρούμε τον παιδικό μας εαυτό, θα του ζητήσουμε συγνώμη και θα βάλουμε στοπ σε οποιοδήποτε φαύλο κύκλο.
Αφιερωμένο στα τσιρότα που πρέπει να πονέσουν για να βγουν και να επουλωθούν οι πληγές.
Το «αμαρτίες γονέων, παιδεύουσι τέκνα» έχει ίσως τη μεγαλύτερη ισχύ που θα μπορούσε να έχει ποτέ ως ρητό, στις ενήλικες συμπεριφορές που δείχνουν πως έχουμε παιδικά τραύματα χωρίς να το έχουμε αντιληφθεί. Μπορεί κάποια από τα σημάδια συμπεριφορών που επικυρώνουν τα παιδικά τραύματα που κουβαλάμε πλέον ως ενήλικες, να μας ακούγονται υπερβολικά ή ειδικές περιπτώσεις, πολύ ειδικές για να τις οικειοποιηθούμε. Κι ίσως κάποια από αυτά να μην μπήκαμε ποτέ μα ποτέ στη διαδικασία να τα αναλύσουμε σε βάθος. Γιατί μας βολεύει; Ίσως και ναι.
Ο κλάδος της ψυχολογίας και δη οι ειδικοί στα συμπεριφορικά θέματα, ασχολούνται εκτενέστερα με το κομμάτι παιδικά τραύματα. Καταλήγουν δε, όλο και περισσότερο σε παθογένειες ενηλίκων οι οποίες έχουν βαθιές ρίζες στην παιδική ηλικία.
Αδυνατώ να εκφράσω τα συναισθήματά μου
Όσοι μεγάλωσαν σ’ ένα αυστηρό περιβάλλον με γονείς οι οποίοι ήταν συναισθηματικά απόντες, είτε λόγω υποχρεώσεων, είτε επειδή το επέλεξαν, πιθανότατα να μην εισέπραξαν στην παιδική τους ηλικία την εκφραστικότητα της αγάπης με κάθε μορφή. Μεγαλώνοντας, αδυνατούν να εκφράσουν την αγάπη, το νοιάξιμο και την οικειότητα σε κάθε διαπροσωπική τους σχέση. Κι ας το θέλουν κατά βάθος. Μπορεί οι ίδιοι ως γονείς να κρατούν απόσταση από τα δικά τους παιδιά. Μπορεί ως σύντροφοι να βάζουν κόκκινες γραμμές όταν κάποιος τους πλησιάζει συναισθηματικά, τόσο πολύ, που τους τρομάζει.
Τρέμω την απόρριψη και τα λάθη
Αν μεγαλώσαμε σε περιβάλλοντα όπου το λάθος δεν ήταν απλώς μη αποδεκτό αλλά ούτε καν θέμα προς συζήτηση, τότε ο φόβος της απόρριψης μεταφέρεται στη συμπεριφορά μας στην ενήλικη ζωή. Θεωρούμε πως δεν είμαστε αρκετά καλοί για οτιδήποτε κάνουμε. Υπάρχει μια μόνιμη αίσθηση ανασφάλειας ως προς το λάθος το οποίο ίσως οδηγήσει στην απόρριψη. Και τότε γκρεμίζονται κόσμοι ολόκληροι. Η αδυναμία να διαχειριστούμε ακόμη και την απόρριψή μας από έναν σύντροφο ξεκινά από το γεγονός πως ποτέ δεν κάναμε εξάσκηση στο να κάνουμε λάθη. Δε μας επέτρεψαν μέσα από τον εγωισμό της υπέρ-προστατευτικότητας να μάθουμε τι πάει να πει απόρριψη. Να τρώμε τα μούτρα μας, κοινώς. Να πέφτουμε και να μάθουμε να σηκωνόμαστε και πάλι.
Φοβάμαι τη δέσμευση
Ερωτεύεσαι αλλά φοβάσαι να δεσμευτείς. Αγαπάς, όμως φοβάσαι να εκφράσεις το μέγεθος της αγάπης σου. Φρενάρεις μπροστά σε μια σχέση που πάει με χίλια κι ας σε καλύπτει. Σε τρομάζει η ταχύτητα με την οποία μπορεί να συμβαίνουν τα πράγματα. Φοβάσαι τα «σ’ αγαπώ» και τα «σε θέλω στη ζωή μου». Πιστεύεις πως είναι όρκοι που αν τους πεις δε θα μπορείς να κάνεις πίσω αν κάτι αλλάξει στα συναισθήματά σου. Όλα κατάλοιπα παιδικών τραυμάτων με παιδιά που μεγάλωσαν πλάι σε γονείς που κρατούσαν αποστάσεις από κάθε παιδική ανάγκη για αγκαλιά.
Είμαι ένα αναποφάσιστο άτομο
Η αναποφασιστικότητα καλλιεργείται μέσα στην οικογένεια, σε πρώτη φάση, μεγαλώνοντας με μηδέν πρωτοβουλία στο να παίρνουμε αποφάσεις ή με το ν’ αμφισβητούνται κάθε τρεις και λίγο οι αποφάσεις που τολμήσαμε να πάρουμε ως παιδιά ακόμη και για πολύ απλά πράγματα. Μια συμπεριφορά που θα πατεντάρεις ως ενήλικας σε κάθε φάση της ζωής σου. Γιατί απλούστατα έτσι σου μάθανε να κάνεις. Μια μόνιμη »μίρλα» κι αμφιβολία ακόμη κι αν τα κίνητρα είναι από καθαρό ενδιαφέρον. Σκέψου, για παράδειγμα, έναν γονέα που έχει στείλει το παιδί του σε μια παιδική κατασκήνωση και στην επικοινωνία που καθημερινά έχουν, να επιμένει να ρωτά αν περνάει καλά με μια αίσθηση αμφιβολίας αν όντως περνάει καλά. Γκρεμίζεις αυτόματα την αποφασιστικότητα του παιδιού να γίνει ανεξάρτητο και να τολμήσει πράγματα. Αν αυτό γίνεται σε κάθε μικρή ή μεγάλη απόφαση που παίρνει ένα παιδί, τότε δεν είναι ν’ απορούμε πώς κάποιοι ως ενήλικες δεν μπορούμε ν’ αποφασίσουμε πού θα πάμε 5 μέρες διακοπές ή τι να φορέσουμε ή σε ποιο τραπέζι να καθίσουμε για να φάμε σ’ ένα εστιατόριο.
Αντιδρώ έντονα στην κριτική
Τραύμα παιδικής ηλικίας ατόμων που μεγάλωσαν με γονείς που επί μονίμου βάσεως έκριναν ή κατέκριναν το κάθε τι. Θυμός -και μάλιστα έντονος- προς κάθε απόπειρα κριτικής που μας ασκούν στην ενήλικη πια ζωή μας. Αντίδραση σε συντρόφους που ασκούν κριτική σε πράξεις μας. Αντίδραση σε φίλους και γνωστούς που κρίνουν αρνητικά αποφάσεις κι ενέργειές μας. Μια κατάσταση που χτυπάει κόκκινο κάθε φορά που θα τολμήσει μια κριτική να κάνει την εμφάνισή της.
Δε ζητάω συγνώμη εύκολα
Είναι δεδομένο πως θα διαφωνήσεις και θα έρθεις σε αντιπαράθεση ως ενήλικας στις σχέσεις σου με τους άλλους. Δεν είναι όμως δεδομένη η συγνώμη στις περιπτώσεις που σφάλεις απέναντι σε σύντροφο, παιδιά, φίλους και γενικά στους δικούς σου ανθρώπους. Αν ως παιδί δεν έμαθες να διαχειρίζεσαι με υγιή τρόπο τις συγκρούσεις με κυριότερο πρότυπο τους γονείς, ως ενήλικας ίσως παρατηρήσεις πως δυσκολεύεσαι να βρεις τρόπο να προσεγγίσεις τους άλλους έπειτα από μια διαφωνία.
Δεν αποδέχομαι τους άλλους γι΄αυτό που είναι
Ένα από τα πιο μεγάλα ίσως παιδικά τραύματα είναι αυτό της αδυναμίας μας ν’ αλλάξουμε στους γονείς μας οτιδήποτε μας ενοχλεί. Ως παιδιά είναι σχεδόν ακατόρθωτο να το κάνουμε, οπότε μαθαίνουμε να ζούμε με αυτό. Στην ενήλικη ζωή όμως τα πράγματα αλλάζουν. Αποκτούμε τον έλεγχο αλλά το κάνουμε βλακωδώς κι ανούσια. Παρατηρείται κυρίως στις ερωτικές σχέσεις όπου θα προσπαθήσουμε ν’ αλλάξουμε κατά τα δικά μας θέλω τους συντρόφους μας. Να ικανοποιήσουμε τις φοβίες μας σε όσα δεν μπορέσαμε ως παιδιά. Ν’ αλλάξουμε τους άλλους για να μη φοβόμαστε πια.
Τα τραύματα μιας παιδικής ηλικίας που κουβαλάει ένας ενήλικας στη συμπεριφορά είναι άλλοτε φανερά και γνωστά κι άλλοτε ύπουλα. Καραδοκούν στη γωνία και περιμένουν τη σωστή στιγμή για να σκάσουν μύτη. Μια άνιση μάχη μεταξύ υποσυνείδητου και συνειδητού με το υποσυνείδητο να κερδίζει τις πιο πολλές φορές.
Όλα όμως είναι στο χέρι μας. Εξαρτάται από εμάς και μόνο να τ’ αναγνωρίσουμε, να τ’ αναλύσουμε και να τ’ απλώσουμε να δουν το φως. Γιατί μόνο μέσα από τη διαφάνειά τους θα βρούμε τον παιδικό μας εαυτό, θα του ζητήσουμε συγνώμη και θα βάλουμε στοπ σε οποιοδήποτε φαύλο κύκλο.
Αφιερωμένο στα τσιρότα που πρέπει να πονέσουν για να βγουν και να επουλωθούν οι πληγές.
Μαίρη Σάμου
pillowfights
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.