Ίσως εν τέλει, η ανθρωποκεντρική μας προσέγγιση στα πράγματα να μην είναι και τόσο ανθρωποκεντρική. Γιατί δε βάζουμε στο κέντρο τον άνθρωπο. Αυτόν τον άνθρωπο με τον οποίο περνάμε όλη μας τη ζωή, αυτόν τον άνθρωπο που μας συνοδεύει σε εύκολα και δύσκολα. Ή τουλάχιστον, δεν τον τοποθετούμε στη σωστή βάση και κατάλληλη διάσταση έτσι ώστε να είναι ναι μεν το επίκεντρο, αλλά για τους σωστούς λόγους. Ο λόγος για τον εαυτό, που πολλή κουβέντα γίνεται και λίγη άκρη βγαίνει.
Υπάρχει μια έννοια, που θεωρητικά ίσ ως μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτή τη στιγμή ως καλό εγωισμός. Γενικότερα, ο εγωισμός είναι συνυφασμένος με κάτι άσχημο, κάτι ναρκισσιστικό κι αδικαιολόγητο, κάτι κακό. Οπότε μια ωραιοποίηση αυτού ίσως και να ήταν μοιραία. Αλλά ας πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή.
Τι είναι το καλό και τι το κακό; Δύο δυνάμεις με τις οποίες παλεύουμε όλη μας τη ζωή, οι οποίες διοικούν τον εσωτερικό μας κόσμο εξ ολοκλήρου. Οι οποίες εξυψώνουν, ή και καταστρέφουν την εικόνα που έχουμε και για τον εξωτερικό κόσμο. Δύο δυνάμεις, οι οποίες καταλήγουν να είναι απλώς θεωρητικές. Η συγκεκριμένη συζήτηση προχωρά με τον εξής απλό τρόπο: είναι κακό το να κλέβεις; Ναι. Αυτή είναι η ορθή απάντηση, αυτή την οποία πρέπει κι οφείλουμε να ενστερνιζόμαστε όλοι μας. Κι άμα κλέβεις μια φρατζόλα ψωμί, όταν π.χ. θέλεις να φέρεις φαΐ στα παιδιά σου και δεν έχεις μία; Το ίδιο ηθικό δίλημμα που αγγίζει ο Ουγκώ στο πασίγνωστο βιβλίο του «Οι Άθλιοι» ξαφνικά εγείρεται και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο καθημερινός άνθρωπος.
Ξεκαθαρίζοντας, λοιπόν, το ανούσιο της δυαδικότητας της σκέψης, προχωράμε ένα βήμα παραπέρα κι αυτό το βήμα μας φέρνει όλο και πιο κοντά στην κατανόηση του προαναφερόμενου καλού εγωισμού. Οι λέξεις «καλός» κι «εγωισμός» είναι μια ταμπέλα που απλώς δίνεται σε αυτήν την περίπτωση, σε ένα θέμα που αφορά όλους. Αυτό είναι άλλωστε κι οι λέξεις στην ολότητά τους. Απλές ταμπέλες. Φτάνοντας, λοιπόν, στη ρίζα του θέματος, στα έγκατα της έννοιας, σε αυτό που πράγματι μας αφορά, αναγνωρίζεται το συναίσθημα που κρύβεται πίσω από την ταμπέλα που είναι και το πιο σημαντικό. Αυτό είναι το συναίσθημα της φροντίδας. Της προσωπικής φροντίδας.
Εδώ ακουμπάμε πάνω σε ένα θέμα το οποίο είναι εύκολα παρεξηγήσιμο. Το να βάζεις πρώτα τον εαυτό σου; Εγωκεντρικό. Το να μάθεις να φροντίζεις όμως, πρώτα εσένα; Υγιές. Δεν μπορούμε άλλωστε να προσφέρουμε το οτιδήποτε, εάν δεν το έχουμε καλλιεργήσει πρώτα μέσα μας. Σύμφωνα με αυτή τη σκέψη καταλαβαίνουμε τα παρακάτω. Δε γίνεται να φροντίσεις τους άλλους, εάν δε φροντίσεις πρώτα εσένα. Δε γίνεται να αγαπήσεις τους άλλους, εάν δεν αγαπήσεις, πρώτα εσένα. Όπως και το εξής σοκαριστικό: δε γίνεται να εναντιωθείς στους άλλους, εάν δεν εναντιωθείς πρώτα σ’ εσένα.
Οποίο συναίσθημα μάς είναι οικείο πολλαπλασιάζεται κι έπειτα ανακυκλώνεται στις συμπεριφορές μας. Εκτοξεύεται, είτε το καταλαβαίνουμε, είτε όχι, είτε το θέλουμε, είτε όχι, στο περιβάλλον μας κι ιδιαιτέρως στους ανθρώπους που βρίσκονται πιο κοντά μας. Οφείλουμε λοιπόν, να είμαστε εκεί για εμάς. Οφείλουμε να μάθουμε τους εαυτούς μας, να δούμε πώς λειτουργούμε και γιατί, να έχουμε τη γνώση πώς μπορούμε να αντεπεξέλθουμε, αλλά και να υποστηρίξουμε εμάς. Και το οφείλουμε τόσο σε εμάς, όσο και στους άλλους.
Αν αποφασίσαμε όλοι να μπούμε σε αυτή τη διαδικασία, άμα καταλαβαίναμε πόσο σημαντική είναι η αυτογνωσία, σε συνδυασμό με την αποδοχή και την αγάπη του εαυτού (χωρίς να χρειάζεται να ορίσουμε καμιά ταμπέλα στην προκειμένη), μόνο τότε θα καταφέρναμε ίσως να προσπεράσουμε όλα όσα νομίζουμε πως μας διαχωρίζουν. Όλα όσα νομίζουμε πως μας κάνουν τόσο διαφορετικούς, ενώ στην πραγματικότητα, απλώς μας ενώνουν.
Είμαστε μια συγκεχυμένη μάζα. Μια μάζα που έχει όση δύναμη, έχει και η κάθε μονάδα από την οποία αποτελείται. Δεν είναι εύκολο να συνειδητοποιήσουμε, ούτε τη δύναμη, αλλά ούτε και την ευθύνη μας. Αλλά όσο δύσκολο κι αν είναι, είναι παράλληλα ανάγκη. «Μπορώ, Θέλω, Γνωρίζω: Τρεις λέξεις που κυβερνούν τον κόσμο.»
Υπάρχει μια έννοια, που θεωρητικά ίσ ως μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτή τη στιγμή ως καλό εγωισμός. Γενικότερα, ο εγωισμός είναι συνυφασμένος με κάτι άσχημο, κάτι ναρκισσιστικό κι αδικαιολόγητο, κάτι κακό. Οπότε μια ωραιοποίηση αυτού ίσως και να ήταν μοιραία. Αλλά ας πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή.
Τι είναι το καλό και τι το κακό; Δύο δυνάμεις με τις οποίες παλεύουμε όλη μας τη ζωή, οι οποίες διοικούν τον εσωτερικό μας κόσμο εξ ολοκλήρου. Οι οποίες εξυψώνουν, ή και καταστρέφουν την εικόνα που έχουμε και για τον εξωτερικό κόσμο. Δύο δυνάμεις, οι οποίες καταλήγουν να είναι απλώς θεωρητικές. Η συγκεκριμένη συζήτηση προχωρά με τον εξής απλό τρόπο: είναι κακό το να κλέβεις; Ναι. Αυτή είναι η ορθή απάντηση, αυτή την οποία πρέπει κι οφείλουμε να ενστερνιζόμαστε όλοι μας. Κι άμα κλέβεις μια φρατζόλα ψωμί, όταν π.χ. θέλεις να φέρεις φαΐ στα παιδιά σου και δεν έχεις μία; Το ίδιο ηθικό δίλημμα που αγγίζει ο Ουγκώ στο πασίγνωστο βιβλίο του «Οι Άθλιοι» ξαφνικά εγείρεται και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο καθημερινός άνθρωπος.
Ξεκαθαρίζοντας, λοιπόν, το ανούσιο της δυαδικότητας της σκέψης, προχωράμε ένα βήμα παραπέρα κι αυτό το βήμα μας φέρνει όλο και πιο κοντά στην κατανόηση του προαναφερόμενου καλού εγωισμού. Οι λέξεις «καλός» κι «εγωισμός» είναι μια ταμπέλα που απλώς δίνεται σε αυτήν την περίπτωση, σε ένα θέμα που αφορά όλους. Αυτό είναι άλλωστε κι οι λέξεις στην ολότητά τους. Απλές ταμπέλες. Φτάνοντας, λοιπόν, στη ρίζα του θέματος, στα έγκατα της έννοιας, σε αυτό που πράγματι μας αφορά, αναγνωρίζεται το συναίσθημα που κρύβεται πίσω από την ταμπέλα που είναι και το πιο σημαντικό. Αυτό είναι το συναίσθημα της φροντίδας. Της προσωπικής φροντίδας.
Εδώ ακουμπάμε πάνω σε ένα θέμα το οποίο είναι εύκολα παρεξηγήσιμο. Το να βάζεις πρώτα τον εαυτό σου; Εγωκεντρικό. Το να μάθεις να φροντίζεις όμως, πρώτα εσένα; Υγιές. Δεν μπορούμε άλλωστε να προσφέρουμε το οτιδήποτε, εάν δεν το έχουμε καλλιεργήσει πρώτα μέσα μας. Σύμφωνα με αυτή τη σκέψη καταλαβαίνουμε τα παρακάτω. Δε γίνεται να φροντίσεις τους άλλους, εάν δε φροντίσεις πρώτα εσένα. Δε γίνεται να αγαπήσεις τους άλλους, εάν δεν αγαπήσεις, πρώτα εσένα. Όπως και το εξής σοκαριστικό: δε γίνεται να εναντιωθείς στους άλλους, εάν δεν εναντιωθείς πρώτα σ’ εσένα.
Οποίο συναίσθημα μάς είναι οικείο πολλαπλασιάζεται κι έπειτα ανακυκλώνεται στις συμπεριφορές μας. Εκτοξεύεται, είτε το καταλαβαίνουμε, είτε όχι, είτε το θέλουμε, είτε όχι, στο περιβάλλον μας κι ιδιαιτέρως στους ανθρώπους που βρίσκονται πιο κοντά μας. Οφείλουμε λοιπόν, να είμαστε εκεί για εμάς. Οφείλουμε να μάθουμε τους εαυτούς μας, να δούμε πώς λειτουργούμε και γιατί, να έχουμε τη γνώση πώς μπορούμε να αντεπεξέλθουμε, αλλά και να υποστηρίξουμε εμάς. Και το οφείλουμε τόσο σε εμάς, όσο και στους άλλους.
Αν αποφασίσαμε όλοι να μπούμε σε αυτή τη διαδικασία, άμα καταλαβαίναμε πόσο σημαντική είναι η αυτογνωσία, σε συνδυασμό με την αποδοχή και την αγάπη του εαυτού (χωρίς να χρειάζεται να ορίσουμε καμιά ταμπέλα στην προκειμένη), μόνο τότε θα καταφέρναμε ίσως να προσπεράσουμε όλα όσα νομίζουμε πως μας διαχωρίζουν. Όλα όσα νομίζουμε πως μας κάνουν τόσο διαφορετικούς, ενώ στην πραγματικότητα, απλώς μας ενώνουν.
Είμαστε μια συγκεχυμένη μάζα. Μια μάζα που έχει όση δύναμη, έχει και η κάθε μονάδα από την οποία αποτελείται. Δεν είναι εύκολο να συνειδητοποιήσουμε, ούτε τη δύναμη, αλλά ούτε και την ευθύνη μας. Αλλά όσο δύσκολο κι αν είναι, είναι παράλληλα ανάγκη. «Μπορώ, Θέλω, Γνωρίζω: Τρεις λέξεις που κυβερνούν τον κόσμο.»
Ξαν Γεωργίου
pillowfights
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.