Γνωστές παροιμίες και η σημασία...

Από γενιά σε γενιά

Οι παροιμίες είναι ομολογουμένως ευρέως γνωστές και αποτελούν σημαντικό κομμάτι της παράδοσης μας, μιας και η χρήση τους περνάει απο γενιά σε γενιά με τον προφορικό λόγο.

Η λέξη παροιμία (ή proverbium στα λατινικά) είναι γνωστή από το 458 π.Χ., αφού τη συναντάμε στην αρχαία τραγωδία του Αισχύλου «Αγαμέμνονα»...

Το 2500 π.Χ. η Αρχαία Αίγυπτος δημιουργεί τις παλαιότερες συλλογές παροιμιών, εκείνος όμως που έκανε την αρχή και ασχολήθηκε συστηματικά με την ταξινόμηση τους είναι ο Αριστοτέλης, που πίστευε στην τεράστια σημασία τους, ως τον καλύτερο τρόπο να διδάξεις την νέα γενιά.

Τι αλήθεια σημαίνουν μερικές απο τις γνωστότερες παροιμίες και πως προήλθαν; Ιδού πως μας φώτισε μια γρήγορη έρευνα:

Μυρίζω τα νύχια μου…

Την φράση αυτή την χρησιμοποιούμε ότι μας ρωτούν κάτι που δεν γνωρίζουμε και συνήθως απαντούμε «Πως να το ξέρω; Να μυρίσω τα νύχια μου;»

Οι ρίζες της παραπάνω φράσης προέρχονται απο μια αρχαία τελετουργική συνήθεια, κατά την οποία οι ιερείς των μαντείων βουτούσαν τα δαχτυλά τους σε ένα υγρό που περιείχε δαφνέλαιο, του οποίου εισέπνεαν τις αναθυμιάσεις για να υπνωτιστούν και να προβλέψουν τα μελλούμενα.

Έφαγε χυλόπιτα…

Περίπου στο 1815, υπήρχε κάποιος ονόματι Παρθένης Νένιμος που ισχυριζόταν πως είχε ανακαλύψει το φάρμακο για τους ερωτευμένους που η αγάπη τους δεν είχε ανταπόκριση.

Το φάρμακο αποτελούσε ένα μείγμα από σταρένιο χυλό ψημένο στο φούρνο, που όταν δοκίμαζε ο ερωτοχτυπημένος, ξεχνούσε το προβλημά του!

Χρωστάει της Μιχαλούς…

Την περίοδο της Ελληνικής ιστορίας που πρωτεύουσα της χώρας αποτελούσε το Ναύπλιο, υπήρχε μια γυναίκα ταβερνιάρισσα, η Μιχαλού.

Η Μιχαλού έδινε προθεσμία σε όσους δεν την πλήρωναν επί τόπου, παρόλα αυτά με το πέρας της προθεσμίας, οι φωνές της και τα άσχημα λόγια της ακούγονταν πέρα ως πέρα. Έτσι όταν οι κάτοικοι της περιοχής άκουγαν τις φωνές της, έλεγαν: «Αυτός χρωστάει της Μιχαλούς!»

Άλλου Παπά Ευαγγέλιο…

Σ’ένα χωριό της Κεφαλονιάς, ένας αγράμματος παπάς πήγε να λειτουργήσει σε κάποιο άλλο χωριό, αντικαθιστώντας τον παπά του χωριού εκείνου, που είχε αρρωστήσει. Ο αγράμματος παπάς, που στο δικό του Ευαγγέλιο είχε βάλει σημάδια για να τον βοηθούν στην λειτουργία, τα΄χασε με το Ευαγγέλιο το ξένο και άρχισε να ψέλνει λάθος Ευαγγέλιο. Τότε κάποιος του φώναξε: «Τι ψέλνεις εκεί παπά;» Και εκείνος απάντησε: «Τι να κάνω; Αυτό είναι άλλου παπά Ευαγγέλιο!»

Τον έπιασαν στα πράσα…

Μόλις η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του κράτους, κάποιος Θεόδωρος Καρράς έφτιαξε μια συμμορία κακοποιών που λήστευαν σπίτια και μαγαζιά.

Η Αστυνομία μάταια προσπαθούσε να τους πιάσει και η συμμορία είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος των κατοίκων.

Στην περιοχή της Κολοκυνθούς των Αθηνών, έμενε ένας γνωστός παπάς, ο παπα-Μελέτης. Το σπίτι του ήταν περιτριγυρισμένο από ένα περιβόλι με πράσα και ένα βράδυ έπιασε τον περιβόητο Καρρά και τον παρέδωσε στην αστυνομία.

Από αυτό το γεγονός προέκυψε η παραπάνω φράση που σημαίνει «επ’αυτοφόρω σύλληψη».

Τον κόλλησε στον τοίχο…

Ένας στρατηγός, ο Ιωάννης Δημαράς, θέλοντας να διασκεδάσει ένα βράδυ με την παρέα του, έπιανε τους περαστικούς και τους κολλούσε στον τοίχο με ένα είδος ρετσινιού και πίσσας! Από τότε μας έμεινε η εν λόγω έκφραση.

Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του…

Η λέξη κατεργάρης προέρχεται από τη λέξη κάτεργο που ήταν ένα είδος πολεμικού ιστιοφόρου πλοίου με δύο/τρεις σειρές κουπιών αλλά σήμαινε και φυλακή.

Το Μεσαίωνα τα πλοία αυτά χρησιμοποιήθηκαν και κατεργάρης ονομάστηκε ο κωπηλάτης στο κάτεργο δηλαδή στο πλοίο-φυλακή.

Έτσι όταν ακουγόταν αυτή τη φράση, διέταζαν κάθε κρατούμενο να επιστρέψει στη θέση του και να πιάσει το κουπί. Σήμερα σημαίνει την επαναφορά στην τάξη.

Αυγά σου καθαρίζουν;…

…Ρωτάμε κάποιον που γελάει πολύ άνευ λόγου. Αυτή η φράση κρατάει ρίζες απο τους Ρωμαίους που γιόρταζαν μια φορά το χρόνο (15 Μαίου) την Αφροδίτη και τον Διόνυσο πετόντας αυγά μελάτα ο ένας στον άλλο, κάνοντας τον κόσμο να γελάει πολύ! Αυτό το έθιμο συναντάται ακόμα και σήμερα σε κάποια χωριά της Μεγάλης Βρετανίας, κατά την περίοδο του εορτασμού των δικών τους Αποκριών.

Μάλλιασε η γλώσσα μου…

Αυτή η πρόταση που λέγεται σε κάποιον όταν του επαναλαμβάνουμε κάτι πολλές φορές, προέρχεται απο μια βάρβαρη τιμωρία της Βυζαντινής εποχής.

Εκείνος που μαρτυρούσε κάτι που δεν έπρεπε, τιμωρούνταν με ένα αγκαθωτό και σκληρό χόρτο που έπρεπε να μασήσει μέχρι να το λιώσει κάνοντας τη γλώσσα να πρηστεί, να ματώσει και να την «σπάσει» σε ίνες, ακριβώς όπως είναι τα μαλλιά.

treloi