Νεράιδες, γοργόνες, λάμιες, ξωτικά, στρίγγλες, γελούδες και άλλες περιπλανώμενες εξωκοσμικές μορφές ζουν αιώνια κάπου στη φύση, μακριά από τον πολιτισμό και την οργανωμένη κοινωνία- συνήθως σε μέρη επικίνδυνα- έχουν υπερφυσικές ιδιότητες και δυνάμεις, σπάνια και παράξενη ομορφιά ή ασχήμια, ενώ τις περισσότερες φορές είναι εχθρικές προς τους ανθρώπους.
Οι κοινωνίες, θέλοντας να «αποτάξουν» την «κακή» τους συμπεριφορά, τις τοποθετούν στη σφαίρα του φανταστικού και τις καταδικάζουν να ζουν μέσα από τους θρύλους της λαϊκής μας παράδοσης.
Ωστόσο, τίποτα από όλα αυτά δεν είναι τυχαίο, καθώς στη λαϊκή λογοτεχνία των παραδοσιακών κοινωνιών η πραγματικότητα «λέγεται» έμμεσα, μέσα από συμβολισμούς, οι οποίοι στέλνουν στις παλαιότερες μικρές και κλειστές κοινωνίες τα ανάλογα μηνύματα.
Την αποκρυπτογράφηση των συμβολισμών αυτών επιχειρεί ερευνητική εργασία της αναπληρώτριας καθηγήτριας Λαογραφίας του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Χρυσούλας Χατζητάκη - Καψωμένου γύρω από τις «Ολέθριες γυναικείες μορφές» σε μύθους και θρύλους της ελληνικής λαϊκής παράδοσης.
«Στις παλαιότερες κλειστές κοινωνίες, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, όταν το κοινωνικό σύνολο ήθελε να κριτικάρει συγκεκριμένες μη αποδεκτές συμπεριφορές, τις απέδιδε σε αφύσικες εξωτικές μορφές. Εξέφραζε, δε, την κριτική αυτή μέσα από τον μυθικό λόγο και τις αφηγήσεις, που βρίθουν συμβολισμών» αναφέρει η κ. Χατζητάκη.
Για παράδειγμα, οι Νεράιδες, η πιο συνηθισμένη «ύπαρξη» των λαϊκών θρύλων, περιγράφονται ως πλάσματα εξαιρετικής ομορφιάς, ελκυστικές και με έκδηλη ερωτική συμπεριφορά προς τους άνδρες, αλλά ταυτόχρονα είναι εχθρικές και επιθετικές απέναντί τους.
«Οι μη αποδεκτές συμπεριφορές των γυναικών, σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, όπως για παράδειγμα ο έκδηλος ερωτισμός, δαιμονοποιείται στις κοινωνίες αυτές, καθίσταται ως κάτι απαγορευμένο. Έτσι, τα ερωτικά θέλγητρα ταυτίζονται με κάτι αρνητικό, που πρέπει να αποφεύγει κανείς γιατί θα καταστραφεί» λέει χαρακτηριστικά.
Οι τόποι, όπου δρουν οι εξωτικές αυτές μορφές είναι μακρινοί, δυσπρόσιτοι και επίφοβοι, γιατί πρέπει να βρίσκονται μακριά από την οργανωμένη κοινωνία.
«Σκοπίμως τοποθετούνται στη φύση, όπου μπορεί κανείς να συναντήσει τα πάντα, ενώ στις οργανωμένες κοινωνίες όχι. Γι? αυτό και περιθωριοποιούνται, αποτάσσουν και διώχνουν έτσι το κακό» εξηγεί η κ. Χατζητάκη.
Η ερευνητική εργασία της για τις «Ολέθριες γυναικείες μορφές στη λαϊκή παράδοση» στηρίζεται στη μελέτη 160 καταγεγραμμένων διηγήσεων, που περιλαμβάνονται ως επί το πλείστον στο δίτομο έργο του Νικόλαου Πολίτη «Παραδόσεις», μέσα από αναλύσεις και αποδελτιώσεις των παραδόσεων που αναφέρονται σε γυναικείες μορφές.
Προέρχονται από διάφορα μέρη της Ελλάδος και χρονολογούνται στα τέλη του 18ου αιώνα έως τα μέσα του 20ου.
Τα αποτελέσματα πρόκειται να παρουσιαστούν σε ανοιχτή εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη στις 19.30, στο νέο κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (2ος όροφος, σπουδαστήριο 208).
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.