Αστρολάβος

Πολλοί ισχυρίζονται πως είναι ο πρώτος υπολογιστής που υπήρξε ποτέ. Ας δούμε μερικές από τις χρήσεις του.

Πρώτα από όλα ήταν εργαλείο επίλυσης προβλημάτων. Μπορούσε να υπολογίζει την ώρα μέσα στην ημέρα, σύμφωνα με την θέση του ήλιου και των αστεριών στον ουρανό. Όπως ακριβώς και ένας υπολογιστής, λάμβανε δεδομένα ώστε να μπορεί κατόπιν να δώσει δεδομένα. Ήταν συνήθως κατασκευασμένος από χαλκό και είχε διάμετρο 15 εκατοστών.

Στην πρόσοψη του αστρολάβου είναι "ζωγραφισμένος" ο ουρανός, με βάση τα 20 πιο φωτεινά αστέρια. Ένα από πρώτα ευρήματα που είχαν να "απαντήσουν" οι αστρολάβοι για την χρησιμότητά τους ήταν το εξής: Αν οι πρόγονοι μας πίστευαν πως το σύμπαν είχε στο κέντρο του την γη, πως μπορούσε κι έδινε σωστά στοιχεία ο αστρολάβος εφόσον ως γνωστόν, το ηλιακό μας σύστημα έχει στο κέντρο του τον ήλιο;

Κι όμως οι πρόγονοί μας γνώριζαν τα σχετικά μεγέθη με την γη και τον ήλιο αλλά και τις αποστάσεις μεταξύ τους. Σύμφωνα με όσα έχουν καταγραφεί δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε ένα ηλιοκεντρικό σύστημα ή ένα σύστημα που θα έχει στο κέντρο του την γη. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα μαθηματικά.

Τα κινητά μέρη του αστρολάβου ρυθμίζονταν σε μια συγκεκριμένη ώρα και τότε στην όψη του οργάνου εμφανιζόταν ο χάρτης του ουρανού εκείνη την ώρα. Ποιά η χρησιμότητα; Πολλά αστρονομικά προβλήματα μπορούσαν να λυθούν. Από το τι ώρα ήταν, όπως προαναφέραμε, έως το πότε θα ανέτειλε ή θα έδυε ο ήλιος.

Επίσης με την βοήθεια του αστρολάβου μπορούσε κάποιος α προσανατολιστεί. Για τους Μπουσουλμάνους λόγιους ήταν ένα πολύτιμο όργανο γιατί μπορούσαν να υπολογίσουν την κατεύθυνση στην οποία βρίσκεται η ιερή τους πόλη, η Μέκκα και έτσι να προσευχηθούν.

Η προέλευση του, όπως άλλωστε συμβαίνει σχεδόν σε όλες τις επιστήμες, μας πηγαίνει πίσω στην Αρχαία Ελλάδα. Γνωρίζουμε πως ο Απολλώνιος μελέτησε την προβολή του αστρολάβου τουλάχιστον διακόσια χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού. Η θεωρία πίσω από το όργανο αναπτύχθηκε ακόμα περισσότερο αργότερα από τον Ίππαρχο γύρω στο 180 π.Χ , στο νησί της Ρόδου.

Οι περισσότεροι ιστορικοί της επιστήμης της αστρονομίας εκτιμούν πως 150 μ.Χ αποτελεί μια δίκαιη εκτίμηση για την κατασκευή του πρώτου αστρολάβου.
Αν και ο αστρολάβος αντικαταστάθηκε από πιο ακριβή και εξειδικευμένο εξοπλισμό στα μέσα του 17ου αιώνα, χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στην αστρονομία, ειδικά για εκπαιδευτικούς λόγους.

Οι αστρολάβοι δεν είναι αντίκειμενα σεβασμού μόνο για την ιστορία τους αλλά και για τις δυνατότητες τους. Πολύ περισσότερο όμως εκτιμούνται σήμερα ως αρχαία όργανα της αστρονομίας για την μαγεία και την ομορφιά τους.

Πηγή