Μυλοποτάμου στο Ρέθυμνο.
Εκεί ψηλά στα Μυλοποταμίτικα όρη από τον Άγιο Μάμα που είναι και ο προστάτης των βοσκών, τη Νίδα, και τα πλαγιοβούνια, συναθροίζονται οι βοσκοί, οι οικογένειες τους, φίλοι και συγγενείς, για να γιορτάσουν το επάγγελμά τους, την παραδοσιακή τους ζωή, να ανάψουν ένα κερί στον Άγιό τους, να κουβεντιάσουν για την έμψυχη περιουσία τους, τα ζωντανά τους δηλαδή, τα κοπάδια τους και να ανταλλάξουν προβληματισμούς για το σήμερα και το αύριο της ορεινής και όχι μόνο κτηνοτροφίας.
Όλα αυτά μέσα σε κλίμα γιορτής, γλεντιού, με ρόλους ξεκάθαρους για τον καθένα, μα πάνω από όλα μέσα σε πνεύμα φιλοξενίας και προσφοράς. Είναι μια μεγάλη γιορτή, που προετοιμάζεται από μέρες, αφιερωμένη στην παραδοσιακή ζωή, τον βίο, την εργασία τα ήθη και τα έθιμα των βοσκών του Ψηλορείτη.
Οι βοσκοί από νωρίς το πρωί της Κυριακής μαζεύονται στα μιτάτα μαντρίζουν τα ζωντανά τους και αρμέγουν, κουρεύουν και φτιάχνουν παραδοσιακά προϊόντα γάλακτος, ενώ συνάμα οι κυράδες τους και οι κοπελιές μαγειρεύουν.
Το τσιγαριαστό, το πιλάφι, τα βραστά, το αντικριστό κρέας στη φωτιά που καεί και το άφθονο καλό κρασί έχουν την πρωτεύουσα θέση στις τάβλες που είναι στρωμένες, για να φιλοξενήσουν τις παρέες, τις κουβέντες και τη μάζωξη.
Αγναντεύοντας από τα ψηλά θεωρεία των Μυλοποταμίτικων ορέων εκεί στις κορφές του Ψηλορείτη, μπορεί εύκολα κανείς να κατανοήσει πού βρίσκουν οι άνθρωποι αυτοί τη δύναμη να αντέχουν τις κακουχίες της ορεινής ελεύθερης κτηνοτροφίας.
Ο ορίζοντας, όπως πολλοί λένε, που απλώνεται σε 360 μοίρες, από το Κρητικό μέχρι το Λυβικό πέλαγος, συνοδεύει τις σκέψεις τους, τις χαρές τους αλλά και τις απογοητεύσεις για τα υπέροχα, τα καλά, τα άσχημα που έχει η ενασχόληση με την ορεινή κτηνοτροφία.
Τα μιτάτα είναι το δεύτερο σπίτι των βοσκών. Προερχόμενη η λέξη «μιτάτο» από τη λατινογενή λέξη «Metatum», η οποία σημαίνει κατάλυμα για στρατιώτες, έχει γνωρίσει πολλές εκφάνσεις και ιστορίες.
Στα βυζαντινά χρόνια η λέξη «μιτάτο» προσδιόριζε την υποχρέωση που είχαν οι πολίτες να παρέχουν κατάλυμα, ζεστασιά, τροφή σε όσους επίσημους ταξίδευαν. Σήμερα όμως είναι το αποκλειστικό καταφύγιο των βοσκών.
Εκατοντάδες τα μιτάτα στα όρη του Ρεθύμνου αλλά και ολόκληρης της Κρήτης, συνθέτουν ένα μπουκέτο από περίτεχνα τοποθετημένες πέτρες οι οποίες, η μία πάνω στην άλλη, σχηματίζουν πρωτόγονα σχεδόν, αρχιτεκτονικά δημιουργήματα.
Συνήθως τα μιτάτα διαθέτουν τον χώρο που είναι οι κλίνες των βοσκών, το τζάκι όπου φροντίζει για τη ζεστασιά τους και το φαγητό τους αλλά κυρίως το χώρο όπου τυροκομούν οι άκρως παραδοσιακοί βοσκοί τα προϊόντα τους. Στα γύρω κάθε μιτάτου διακρίνει κάποιος τα πέτρινα ντουλάπια, θυρίδες δηλαδή μέσα στις πέτρες όπου φυλάσσονται εργαλεία, προϊόντα και ότι άλλο χρήσιμο για τους βοσκούς.
Ορισμένα μιτάτα διαθέτουν και υπόγειο χώρο για το τυρί όπου υπάρχουν όλες οι σωστές συνθήκες για να ωριμάσει το τυρί τους.
Όποιο μιτάτο δεν έχει το τυροκέλι, οι βοσκοί έχουν βρει τρύπες μέσα στα βουνά όπου φυλάσσουν μέχρι την ωρίμανση τα τυριά τους. Είναι τα πιο περιζήτητα αλλά και τα πιο αξιόλογα τυριά της Κρήτης.
Στη Γιορτή του Μιτάτου δεν λείπουν οι χοροί, τα τραγούδια, τα ριζίτικα, οι μαντινάδες και τα νάκλια (αστείες ιστορίες).
Μα δε λείπουν και οι ευχές, οπότε τα ποτήρια τσουγκρίζουν το ένα με το άλλο, ευχές που συνοδεύουν κάθε βοσκό ξεχωριστά μέχρι το επόμενο αντάμωμα.
zougla
Απλά μας ενδιαφέρει να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς λογοκρισία.
Τα Μπουλούκια
Η παρούσα αρθρογραφία έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Ο αναγνώστης οφείλει να διασταυρώνει τις πληροφορίες για θέματα που τον ενδιαφέρουν. Τα κείμενα βασίζονται σε υλικό από Ελληνικές και ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις, οι οποίες αναφέρονται στο μέτρο του δυνατού. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.