Καλό μήνα... Αύγουστο

Ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού

 Ο όγδοος μήνας του χρόνου, ο μήνας της Παναγιάς & των διακοπών για τους περισσότερους Έλληνες. Έχει 31 ημέρες και είναι ο αντίστοιχος του έκτου μήνα του παλαιού ημερολογίου, που ονομαζόταν Sextilis.

Ονομάστηκε Αύγουστος προς τιμή του Οκταβιανού μετά την απονομή του τίτλου από τη ρωμαϊκή Σύγκλητο. Πριν από την επικράτηση του ρωμαϊκού Ιουλιανού ημερολογίου,  αντίστοιχος μήνας στο αθηναϊκό ημερολόγιο ήταν ο Μεταγειτνεών.

Είναι από τους πιο ζεστούς μήνες του χρόνου και ο λαός του έχει δώσει και άλλα ονόματα, όπως Πεντεφάς ή Πενταφάς, Συκολόγος (λόγω της συγκομιδής των σύκων), Δριμάρης, Τραπεζοφόρος και Διπλοχέστης (λόγω της αφθονίας των καρπών).

Στα  βυζαντινά χρόνια το έτος τελείωνε στις 31 Αυγούστου και πρωτοχρονιά ήταν η 1^η Σεπτεμβρίου. Γι` αυτό η τελευταία μέρα του Αυγούστου λέγεται και Κλειδοχρονιά.

                ΕΡΓΑΣΙΕΣ:
                
                Συνεχίζεται το αλώνισμα (ανάλογα την περιοχή).
                Προς το τέλος του μήνα καίγονται οι καλαμιές.
                Αρχίζει ο τρύγος (ανάλογα την περιοχή) & λιάσιμο στ’ αλώνια.
                Μάζεμα καλαμποκιού, αρμάθιασμα & ξήρανση αυτού.
                Μάζεμα σκόρδων & κρεμμυδιών.
                Σπορά καρότων, σπανακιού & μαρουλόσπορου.
                Μεταφορά κυψελών στο πεύκο.
                Καθάρισμα βαρελιών, ασκιών, αντλιών & σκευών για την αποθήκευση του κρασιού.

                ΕΘΙΜΑ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:
                
Οι πρώτες έξι ή δώδεκα μέρες του Αυγούστου, κατά τη δεισιδαιμονική αντίληψη, οι δρίμες (εξ ου και Δριμάρης), είναι επικίνδυνες, κι όποιος λούζεται σ’ αυτές ή πλένει ρούχα, κινδυνεύει να πάθει κακό ο ίδιος, στην πρώτη περίπτωση ή να καταστραφούν τα ρούχα, στη δεύτερη. Κι όπως εκδιώκονται με τον αγιασμό οι καλικάντζαροι, έτσι ξορκίζουν και τις δρίμες με αγίασμα από την ακολουθία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (6/8).

Επίσης οι ημέρες αυτές λέγονται και «μερομήνια», αφού αυτές τις ημέρες γίνονται προγνώσεις για τον καιρό της χρονιάς.

                ΑΓΙΟΦΙΔΑ Ή ΦΙΔΑΚΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ: Η Κεφαλονιά έχει χαρακτηριστεί νησί των μυστηρίων. Κι αυτό γιατί στο νησί συμβαίνουν κάποια παράξενα φαινόμενα τα οποία και η επιστήμη δεν μπορεί να ερμηνεύσει. 

Ένα από τα πιο γνωστά φαινόμενα είναι η εμφάνιση των αγιόφιδων που παρατηρείται κάθε χρόνο τον Αύγουστο. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται στο χωριό Μαρκόπουλο. 

Στα ερείπια του παλιού καμπαναριού της εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στην Παναγιά και στην εκκλησία του ορεινού χωριού Αργίνια, όπου εμφανίζονται κάθε καλοκαίρι από τις 6 Αυγούστου εμφανίζονται μικρά φιδάκια, τα οποία σιγά - σιγά γεμίζουν το εσωτερικό της εκκλησίας. Αυτό συμβαίνει μέχρι και τις 15 Αυγούστου όπου μυστηριωδώς εξαφανίζονται. 

Τα φιδάκια αυτά είναι εντελώς ακίνδυνα και μη δηλητηριώδη. Οι πιστοί συνηθίζουν να τα παίρνουν στο χέρι και να τα παρατηρούν. Χαρακτηριστικό τους είναι ο σταυρός που έχουν στο κεφάλι τους. 

Τις ημέρες αυτές, 6 - 15 Αυγούστου πλήθος πιστών που παραθερίζουν στο νησί σπεύδουν να δουν από κοντά τα φιδάκια της Παναγιάς. 

Σύμφωνα με τη φυσική εξήγηση του περίεργου αυτού φαινομένου πρόκειται για μια σπάνια ράτσα φιδιών που αναπαράγεται σ’ αυτήν την περιοχή. Το κλίμα, ο τόπος αλλά και η συμπεριφορά των ανθρώπων ευνοούν την αναπαραγωγή τους. 

Η εμφάνισή τους λοιπόν, αλλά και η εξαφάνισή τους, έχει να κάνει με την εποχή της αναπαραγωγής τους. Το φαινόμενο αποδίδεται στο δυνατό ήχο της καμπάνας που αναστατώνει τα φιδάκια και βγαίνουν από τις φωλιές τους.

                Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ: Μία νηστεία που την τηρούσαν με μεγάλη ευλάβεια. 

Στο Ζαγόρι Ηπείρου, «πρωί-πρωί, πριν βάλουν τίποτα στο στόμα τους, τρώγουν κόκκινα κράνα (ήταν γνωστό αντιπυρετικό τότε), για να είναι γεροί όλο το χρόνο».

Με το γάλα που δεν κατανάλωναν την περίοδο της νηστείας, έφτιαχναν τραχανάδες, χυλοπίτες κ.ά.

Την 1^η Αυγούστου, σε διάφορα μέρη της πατρίδας μας, συνήθιζαν να πλένουν τα χάλκινα σκεύη & να προσφέρουν σταφύλια, σύκα και ελιές σ’ όσους δεν είχαν για να φάνε εκείνη την ημέρα.

Την 6^η Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρα) έφερναν στην εκκλησία κι ευλογούσαν τα πρώτα σταφύλια, με ειδική ευχή. Κατόπιν τα μοίραζαν στο εκκλησίασμα.

                ΦΑΝΟΥΡΟΠΙΤΕΣ (27/8). Είναι πίτες (τάματα) που κάνουν οι πιστοί προς τιμή του Αγ. Φανουρίου, που γιορτάζει εκείνη την ημέρα, άπαξ ή 3 Σάββατα συνεχόμενα, ζητώντας απ’ τον άγιο να τους φανερώσει κάτι που έχασαν ή κάτι που προσδοκούν (π.χ. οι ανύπαντρες κοπέλες στην Κρήτη, να τους φανερώσει έναν καλό γαμπρό).

                Η Φανουρόπιτα παρασκευάζεται με 9 λογιών υλικά: αλεύρι, νερό, ζάχαρη, καρύδια, κανελογαρύφαλλα, λάδι, ξύσματα πορτοκαλόφλουδας, χυμό πορτοκαλιού ή λεμονιού, σταφίδες και αλάτι. 

                ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΤΗ (29/8). Προστάτης από την ελονοσία.

                ΓΙΟΡΤΕΣ:

                Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΑ (6/8). Μια φωταυγής καταδήλωση, με αποδέκτη κάθε ανθρώπινο ον. 

                Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (15/8). Θεωρείται το Πάσχα του καλοκαιριού. Η κορυφαία εορτή της πιο οικείας μορφής στον χριστιανικό λατρευτικό κύκλο, σ’ όλη την Ελλάδα με επίκεντρο το ναό της Παναγίας στο νησί της Τήνου.

                ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:

                «Αύγουστε, καλέ μου μήνα, να ‘σουν δυο φορές το χρόνο!».
                «Αύγουστε, τραπεζοφάη, να ‘σουν τρεις βολές τον χρόνο».
                «Από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι».
                «Επάτησεν ο Αύγουστος η άκρη του χειμώνα, παύει ο φτωχός το δειλινό κι ο άρχοντας τον ύπνο».
                «Του Αυγούστου οι δρίμες στα πανιά (σκώρος) και του Μαρτιού στα ξύλα (σαράκι)».
                «Κάθε πράγμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο».
                «Καλός ο ήλιος του Μαγιού, του Αυγούστου το φεγγάρι».
                «Της Αγίας Μαρίνας ρόγα και τ’ Άη Λιος σταφύλι και της Παναγιάς τον Αύγουστο, γεμάτο το κοφίνι».
                «Αν ίσως βρέξει ο τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο».
                «Από Μάρτη πουκάμισο κι από Αύγουστο σεγκούνι».
                «Τον Αύγουστο τον χαίρεται, όπ’ έχει να τρυγήσει».                      «Αυγουστοκοδέσποινα‚ καλαντογυρεύτρα» [δηλ. Η σπάταλη νοικοκυρά τον Αύγουστο, τα Χριστούγεννα ζητιανεύει]
                «Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος».
                «Δεκαπέντησεν ο Αύγουστος, πυρώσου και μην εντρέπεσαι».
                «Επλάκωσεν ο Αύγουστος, η άκρια του χειμώνα».
                «Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι».
                «Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου».
                «Θεός να φυλάει τα λιόδεντρα απ' το νερό τα Αυγούστου».
                «Καλή λαβιά τον Αύγουστο και γέννα τον Γενάρη».
                «Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι».
                «Να ‘σαι καλά τον Αύγουστο που ‘ναι παχιές οι μύγες».
                «Να ’σαι καλά τον Αύγουστο με δεκαοχτώ βελέντζες».
                «Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα».
                «Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι» [δηλ. Από τον Αύγουστο μπορείς να καταλάβεις αν θα είναι καλή η παραγωγή κρασιού, όπως κι από το Μάη μπορείς να καταλάβεις αν θα παραχθεί πολύ σιτάρι]
                
                «Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος».
                «Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι».
                «Τ' Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια».
                «Τ’ Αυγούστου το νερό αρρώστια στον λειόκαρπο».
                «Το Μάη με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα».
                «Τον Αύγουστο τον χαίρεται οπόχει να τρυγήσει».

Ο Αύγουστος...

Γνωρίζω τον κύριο Αύγουστο από την αρχή της ζωής μου - για την ακρίβεια από την πρώτη μέρα της ζωής μου. Πάντοτε τον περιμένω να έρθει να μ’ επισκεφτεί, με την ευγενική του μορφή και το γαληνεμένο βλέμμα. Ποτέ δεν αργεί. Ό,τι κι αν έχει συμβεί, ξέρω πως αν βρίσκομαι εγώ εκεί, εκείνος θα με βρει.

- Όταν έρχεται ο κύριος Αύγουστος αγοράζω τούρτα και σβήνω κεράκια. Παλιά χαιρόμουν όταν πλήθαιναν τα κεράκια. Μετά άρχισα να τον κακίζω, γιατί φοβήθηκα πως ο αριθμός τους αυξάνεται με μια μαθηματική εξίσωση που δε μπορούσα να ελέγξω. Αλλά μου πέρασε αυτός ο φόβος. Ίσως και να επιστρέψει, αλλά και τότε ο κύριος Αύγουστος θα βρει τρόπο να με παρηγορήσει.

- Ο κύριος Αύγουστος για μένα σημαίνει δώρα! Σακούλες που ανοίγουν με ανυπομονησία, χαρτιά περιτυλίγματος που γίνονται κομφετί στην στιγμή, κορδέλες που αντιστέκονται για πολύ λίγο μπροστά στη λαχτάρα μου. Μα ο κύριος Αύγουστος είναι εκείνος που μου ‘μαθε να ζω και χωρίς δώρα. Να νιώθω πλούσιος χωρίς καμία απολύτως προϋπόθεση.

- Όταν έρχεται ο κύριος Αύγουστος, φέρνει μαζί του κι αυτή την υπέροχη κολόνια που πάντοτε φορά. Μυρίζει θάλασσα, μυρίζει ιώδιο, μυρίζει σάλπα που μόλις έπιασα με το καλάμι μου, μυρίζει πεύκο, μπύρα χυμένη στο παγκάκι της πλατείας.

- Καταλαβαίνω όταν έρχεται ο κύριος Αύγουστος. Ξέρω τον ήχο των βημάτων του. Μοιάζει με τον ήχο που κάνουν τα βότσαλα όταν τρέχω βιαστικά πάνω τους, γιατί καίγονται οι γυμνές πατούσες μου. Μοιάζει με τον ήχο που κάνουν τα τζιτζίκια, με τον ήχο απ’ τις σελίδες του Ποπάυ που γυρνά ξέγνοιαστα ένα οκτάχρονο παιδί.

- Όταν έρχεται ο κύριος Αύγουστος, τα άλμπουμ γεμίζουν φωτογραφίες με χαρούμενα πρόσωπα. Ένα απ’ αυτά τα πρόσωπα μοιάζει με το δικό μου.

- Ο κύριος Αύγουστος μου έμαθε για τους έρωτες. Δε με μάλωνε όταν έκανα εφηβικές βλακείες και στεναχωρούσα τα κορίτσια. Δε με παρηγόρησε όταν με στενοχωρούσαν εκείνα. Με άφηνε ελεύθερο να ζω και κάθε μέρα να καταλαβαίνω πως η μεγαλύτερη επανάσταση είναι ο έρωτας και η μεγαλύτερη σοφία η αγάπη.

- Όταν έρχεται ο κύριος Αύγουστος τρώω πολύ παγωτό. Και σοκολάτα και κρέμα και κυπελλάκι με τις 3 γεύσεις και πλαστικό δώρο από κάτω – και κρυφά απ’ όλους τη νύχτα να παίρνω το κουτάλι και να κάνω παράτολμες εκσκαφές στο παγωτό του κιλού. Και το αγαπώ το παγωτό, για μένα παραμένει το τρίτο μεγαλύτερο επίτευγμα της ανθρώπινης διάνοιας.( Μετά από τη χρήση της φωτιάς και τα γεμιστά της μαμάς μου).

- Ο κύριος Αύγουστος λατρεύει τα γεμιστά της μαμάς μου.

- Ο κύριος Αύγουστος μου ‘μαθε να τριγυρνώ όλη μέρα μ’ ένα κουρέλι, αλλά να νιώθω ο πιο καλοντυμένος άνθρωπος του κόσμου. Ένα μικρό κομμάτι ύφασμα είναι αρκετό.

- Ο κύριος Αύγουστος μου μίλησε για μένα, για την πατρίδα μου: για τη θάλασσα. Μες το νερό νιώθω ελεύθερος, νιώθω στο σπίτι μου.

- Ο κύριος Αύγουστος μου έμαθε να ακούω μουσική. Να χάνομαι στις νότες, ν’ αφήνομαι και να χορεύω με τους ρυθμούς, να ψιθυρίζω στίχους, ν’ απολαμβάνω τη σιωπή του νου μου.

- Ο κύριος Αύγουστος μου έμαθε τον Παπάζογλου.

- Ο κύριος Αύγουστος μου αφηγείται ιστορίες στα μέτρα του ανθρώπου. Ιστορίες που δεν έχουν άπληστους ήρωες και κυνικούς βασιλειάδες.

- Όταν έρχεται ο κύριος Αύγουστος θυμάμαι τι σημαίνει να μην είσαι μόνο θυμωμένος, μόνο οργισμένος- και μετά άδειος.

- Ο κύριος Αύγουστος μου υπενθυμίζει ν’ αλλάξω ζωή.

- Ο κύριος Αύγουστος κάποτε μου δίδαξε τι θα πει υπομονή. Χειρουργημένος κατακαλόκαιρα σ’ ένα κρεβάτι, να εκτιμώ κάθε λεπτομέρεια της ζωής μου, που μέχρι τότε προσπερνούσα.

- Όταν έρχεται ο κύριος Αύγουστος νιώθω χαρά.

- Όταν έρχεται ο κύριος Αύγουστος νιώθω ευγνωμοσύνη. Γιατί δεν ξέρω πόσες δικές του επισκέψεις να περιμένω. Κανείς δε ξέρει. Και χαίρομαι σαν να είναι η μοναδική φορά που τον συναντώ.

Καλώς ήρθατε και πάλι, κύριε Αύγουστε! Σας περίμενα!

Μου λείψατε…

Καλό μήνα σε όλους!